Чумбылат курыкышто кумалтыш эртен!

Ош тӱняште тӱрлӧ семын шуктен шогышто калык коклаште марий шке кӧргӧ вий-куатше дене поснак ойыртемалтеш: шкенжым пагалыше айдеме марий улмыжым жапла да шочшыжымат тыгак туныктен шога, пӱртӱсын вийжылан ӱшана, ойго але куанже годым Шнуй Юмылан але Кугурак – тиде пӱртӱс дечын Юмын колтымо айдемыже. Калык нуным лӱм дене ойлен огыл, сандене тачат Кугураклан кумалме годым, Курык кугыза але Полемдрук манын сӧрвален пелешта. Полемдрук – Поро Лемде Курык кугыза. Киров кундемысе Чумбылат курык ӱмбалне Полемдруклан (Кугураклан) вуйым савен кумалаш кажне ийын кеҥежым эртаралтеш. Юмынйӱлам могай жапыште эртарен колтымышашлан Кечым ончат. Кече – тиде илыш. Кече ок лий – илыш ок лий.  Кече волгыдым, шокшым пуа, Кечылан кӧра уло пӱртӱс ылыж шога. Кечын эн тура жапыште шогымыж годым (кечын волгыдо татше эн кужу, а йӱд эн кӱчык) Чумбылат курык ӱмбалне марий калыкын кумалтыш эртаралте.
Чумбылат кумалтыш (1)Йӱла почеш кумалшылан кӧргӧ чон дене икмыняр кече ончыч ямдылалташ тӱҥалме. Осыгечын мончаш пурымо, шыштым, левыкен, ик сортам пӱтырымӧ, кок вере кум парня дене нерым темдалме кум шере киндым (руашым огыт шукто, шинчалым огыт пыште) ямдылыме, ший надырым мушкын, ош шовычым вӱдылалын пыштыме. Вольыкым наҥгаяш шонышо вольыкым ямдылен шогалтен. Чиен каяш вургемым ямдылымек, чара эрде да чара оҥ койыш огыл.
Сурт гыч лекме деч ончыч Юмылан пелештыме ару чон дене кумалаш толмо. Вольык дене мияш шонышылан ончылгоч толмо. Тиде гана кумалтышыште вольыкым Полемдруклан да Пиямбаржылан пуэныт.
Кумалме верыш пурымо годым Курык кугызалан вуйым савыме, а пурымеке калык дене ушнен, шыман мутланыме. Могай йодыш лектын гын, шаге воктене шогышо онаеҥ деч калык умылен кертын. Отыш кумалаш толшо еҥ шке чонжым онаеҥ ончылно почеш, а тудо онапун полшымыж дене Юмо деке виктарен шога. Вет онапу илыш вийым мланде помыш гыч налеш да калыкын йодмыжым Юмо деке шукта. Кумалме радамым шот дене шуктымеке, таум  ыштышаш мондымо огыл.
Кумалме кумылда нӧлталтын шогыжо, а Курык кугызана илыш корнышто кугу вий-куатым пуэн шогыжо.

В. Мамаевын, Шернур районысо «Марий кумалтыш»
общиным вуйлатышын материалже почеш.

Кидшер
Шонымашым ешараш