Ӱярня йор-йор, мелна чож-чож!

Пайрем нерген.

Историйыш ончалаш гын, Совет жапыште Ӱярням телым ужатымаш лӱм дене эртареныт, гын таче тиде пайремын чын тӱсшым уэш пӧртылтымӧ. 

Ӱярня Шорыкйол пайрем деч вара, шым арня эртымеке толеш. Пайрем шочмын пура да ик але кок арня шуйна. Икымше арняже Кугу Ӱярня маналтеш, кокымшо — Изи Ӱярня. Южо вере, кушто пайрем ик арня шуйна, арнян икымше ужашыжым (изарня марте) Ончыл Ӱярня маныт, а изарня деч вара — Варасе Ӱярня семын ойыртемалтеш.

Пайрем модыш-влакым икымше кечынак тӱҥалыныт: шочмын эрден эрак ӱярня курыкышто мунчалтеныт. Акрет годым курык гыч мунчалтымашке кугу кумыл шыҥдаралтын. Кугезына-влак тыге чер деч аралалтыныт, у куатым чонышкышт налыныт. Ӱдырамаш-влак курык гыч мунчалтен волымышт годым лумышко кыне кычкым, шурным йоктареныт. Тыге нуно сай шурно лектышым налаш шонымо кумылыштым ончыктеныт. Але сурт кӧргысӧ арвереш (тагынаш, волеш, уржа кылташ) шинчын мунчалтымышт денат нуно тыгакак пӱрсӱсын поро лектышыжлан ӱшаненыт. Кӱшкӧ кыне кушшо манын, курык гыч эн торашке мунчалтен волыман улмаш. Ӱярня пайрем ӱярня кашта деч посна эртен огыл. Тыгай курык гыч пар дене шогалын мунчалтеныт. Пӱгеш оҥгырым сакыме имне дене ял йыр кудалышт савырнымаш осал шӱлышым поктен колтымо семын умылтаралтын. Ӱярня арня мучко тӱрлӧ модыш дене модыныт, калык поснак Карта модышым йӧрата.

Пайрем ӱстел шуко тӱрлӧ кочкышлан поян лийын. Эн тӱҥ сийлан ӱян мелна шотлалтын. Шӱльӧ ложаш гыч кӱэштме ӱячам шӧр ден кӱктымӧ тӱрлӧ йӧрварым, пурам уна-влак куанен тамленыт. Ӱстел ӱмбаке погымо сий толшаш идалыкыштат тыгаяк поян лектышым сӧрен. Пайрем жапыште ял калык унам вашлиймылан, унала коштмашлан кугу верым ойырен. Тиде пайрем еш кокласе кылым пеҥгыдемдаш полшен. Икымше йӱмаш йӱлам шукерте огыл марлан лекше ӱдыр-влак шуктеныт: пелашыже, ача лийше, ава лийше дене пырля нуно шочмо суртышкышт, ача-авашт деке унала лотыныт. Ӱярня арнян пытартыш кечынже Ӱярня ден чеверласыме йӱла эртаралтын. Тиде кечын пайрем годым погынышо-влак шӱкым поген, варашке уржа култам келыштарен йӱлалтеныт да «Ӱярня каен!» манын кычкыреныт. Тыгодым самырык ӱдыр-рвезе-влак тул ӱмбач тӧрштылыныт. Тулото деч вара кодшо ломыжым нурышко наҥгаен шавеныыт. Тиде пайрем йӱлам южо ял калык тачат арален ила.

Тений Ӱярня 11 мартыште пура да 17 март марте шуйна. Йошкар-Олаште Ӱярня пайрем 26 февральыште эрта.

Кидшер