Шошымсо да кеҥежымсе кумалтыш Кугураклан (Курык Кугызалан) лиеш. Игече мотор, шурно лектышан лийже, кутуш лекше вольыкат сайын тӱланыже, пакча-саскат сайын тырлыже манын пелештат. Кеҥежымсе пӱртӱсын осал виянже дечын аралтышым йодын кумалыт. Тиде кумалмаш вачын шыжым эше ик гана тауштен кумалаш манын сӧрен кодат. Шыже марте (вольыкым поген шогалтыме марте) сай лийже манын, Кугураклан кумалмаш ял дене лиеш, а вара Чумбылат курыквалне тӱҥ кумалтыш эртаралтеш. Южо кундемыште шошымсо кумалтыш, южо вере кеҥеж кумалтыш эртаралтеш. Коклаштышт Агавайрем кумалтыш лиеш.
Кажне кумалтышлан ончылгочак ямдылалташ тӱҥалыт. Сурт-оралтым, пӧрт-кӧргым, кудывечым эрыктат, вургемым мушкеден ямдылат. Кӧргӧ чон арулыкым эскерат. Тиде жапыште шыма койышым гына ончыктат, шургымаш, ӱчашымаш деч кораҥаш тыршат. Кумалтыш деч ончычсо арняштыже да варажат ӱстембаке пайрем чесым огыт пого.
Кумалтыш осыгечынже мончаш пурен, ару тувыр-йолашым чият. Тылеч вара суртоза сортам пӱтырен ямдыла, а озавате тиде кастенак кумалтыш киндым ямдылен кертеш. Эрдене ӱстембаке, ош шовычым шарен, кумалтыш чесым йога, ший оксам, яндар памаш вӱдеш шуялтен, шовычыш вӱдыл ямдыла.
Вячеслав Мамаевын «Марий юмын йӱла да пайрем-влак» книгаже почеш.