Агрыз районысо Буймышто 13 майыште лийна. Уремыште чевер кеҥеж толмыла чучеш: шокшо, йырваш ужар тӱс, ломбо, сирень пеледалтыт, кайык-влак мурат… А ме Татарстан кундемысе ик эн мотор марий ялыште — Буймышто — улына. Вучат мо мемнам тушто? Вет корнына кужу, чон мӧҥгӧ ӱжеш. Туге гынат тышан шогална, ялысе калыкын пашаче улмыжлан кугешнен толна.
«Шийгорно» командынам Буймо ял шотан илемым вуйлатыше Владимир Шамеев вашлие.
Тудын порылыкшо да сай чонан улмыжо вигак палдырныш: кажне дене кидым кучен саламлалте, родо семын ӧндалын колтыш. Таза кап-кылан,вийвал пӧръеҥ шочмо вержым чот йӧрата, кумылын тысе калыкын илышыж нерген палдарыш: «Ялсоветыш ныл ял пура. Эн кугу илем — Буймо: 180 суртышто 620 еҥ ила. Мандыкыште 22 суртышто — 66 еҥ, У Сакалдаште улыжат кум суртышто — вич еҥ. Вес кугу ял – Пелемеш. Тушто 112 сурт уло, 390 еҥ ила. Марий улына, марий йӱлам, шочмо йылмым арален толына, мемнан дене изижге-кугужге марла мутланат. Теве ял дене эртеда гынат, ик руш мутым огыда кол».
Тидыже тыгак. Икшыве шочмо йылме дене мутлана, тугеже шкенжым оза семын кучаш тунемеш. А ӧрдыж кундемыште, моло калык коклаште марий улмо дене кугешнен моштымо кугу пагалымашым луктеш.
Верысе калык «АгроКама» озанлыкыште да «Навруз» ООО-што пашам ышта. Иктыже мланде паша дене кылдалтын гын, весыже – вольык ончымо сомыл дене. Буймысо фермыште 450 вуй, а Пелемеш ялысе фермыште 350 вуй ушкалым ашнат.
Кӧн пашадарже сай гын, суртышто вольыкым ынеж ашне. Кочкыш-йӧрварым кевытыште налеш. Марий ял ила, тӱзлана гынат, самырык-влакым ялыште кодаш нелырак. Озаҥыш, Алабугыш, Набережный Челнаш, Сарапулыш пашам ышташ каят. Ипотеке йонлан эҥертен, пачерым, пӧртым налыт. Йӱдвелышкат иктаж 20 самырык еҥ коштеш, нунын кокла гыч южышт ялыштак суртым кучат, уэмдат, чоҥат.
Кокымшо ий почела Буймо ял шотан илемыште референдумым эртарат. Ончылий Кугыжаныш программе дене келшышын, ик еҥ деч 200 теҥгем погеныт, а кугыжаныш 800 теҥгем ешарен тӱлен, тыге ял шотан илемын казнашкыже 700 тӱжем окса пурен. Ты оксам куш колтымо шотышто каҥашеныт. Эн ондак ялысе ик уремыште 700 метр кужытан корным шареныт, кызыт вес корным тӧрлымӧ паша кая. Пожар лӱдыкшыдымылыкым кораҥденыт, мотопомпым налыныт, вӱдснабженийым тӧрленыт. Водонапороный башньылан насосым налыныт. Теният калык ты программыш ушнен, Пелемеш ялым тӧрлаш оксам пога. Уремым тул дене волгалтараш, корным тӧрлаш, пожарный машиналан гаражым чоҥаш шонат. Калык шке кундемыштыже илышым саемдаш тореш огыл, оксам погымашке ушна. Вет ты йӧным кучылтын, шуко сай сомылым шукташ лиеш.
«Школышто 125 йоча тунемеш. Автобус Пелемеш ял гыч 39 йочам кондыштара, тудо кок рейсым ышта. Йоча пелен туныктышо кудалыштеш. Марий йылмым да литературым туныктышо Эмма Николаевна Ильина шочмо йылмынам йӧраташ туныкта, шуко мероприятийым эртара. Тунемше-влак олимпиадыш коштыт. Мемнан дене марий шӱлыш ок йом, изи ма шоҥго — чыланат марла мутланат», — палемдыш Владимир Васильевич.
Буймо ял шотан илемыш пурышо ныл ял кокла гыч Буймо деч вара Пелемеш кугу яллан шотлалтеш. Тушто тӱҥалтыш школ да йочасад улыт. Ӱмаште шуко шӧрынан манме рӱдер почылтын. Тушто клуб, библиотеке, медпункт верланеныт. Ялысе илыш палынак сылнештын, тудат — марий шӱлышан.
Буймышто клуб кугу, балконышто — 50, а залыште 200 вер уло.
Ятыр мероприятий эрта. Теве ик эн ойыртемалтше да ушеш кодшо – «Шокталте, гармонь» конкурс,, тушко 30 утла гармонист толын. Тыге марий сем аралалтеш, ончыкшымат ты пайремыш марий семӱзгарым йӧратыше-влак толаш тӱҥалыт.
Рӱдӧ урем кужу, машина-влак тыш-туш кудал эртат. Клуб ваштареш, чоҥгаташте, Чап монумент шога. 9 Май вашеш Буймышто 48 ий ончыч чоҥымо монументым угыч тӧрленыт, тудлан сӧрал тӱсым пуртеныт. Сеҥымаш кечым торжественно почыныт. Монументым тӧрлаш калыкын да спонсор-влакын оксашт каен. Ӱмаште ты чап вер деке кӱзаш тошкалтышым ыштеныт. Буймо вел калык шке Поклонный курыкшо дене кугешна.
Шошым, лум шулымек, тӱшкан погынен, кугорнышто, моло вере мешакыш куштырам пога, Кажне пушеҥге тӱҥым ошемдат. Шочмо верым тӱзаташ пагалаш туныктат Кажныже шочмо кундемым экологий шотышто аклаш тунемеш.
Мутат уке, ялысе еҥын илышыжым саемдыме шотышто Владимир Шамеевын надырже кугу.
Шочмо ялже верч азаплана, 18 ий Буймо ял шотан илемым вуйлата. Кажне ыштыш-кучышыжо чатка. Марий калык верч тыршымыже, чон йӱлен пашам ыштымыже пашаж гыч коеш. Туддеч шукылан примерым налаш лиеш. Мый тыге шоналтышым: дисциплине уло, шочмо верым йӧратыме да тӱзатыме паша тӱҥ сомыллан шотлалтеш.
Ме Буймо вел калыклан волгыдо пиалым тыланена, шочмо кундемдам переген илымыланда таум каласена.
Автор: Татьяна Пчёлкина.
Иван Речкинын фотожо-влак.