Эх, могае шыже тӱс…

Кажне марий айдеме, очыни, пӱртӱсым шке чоныштыжо ашна. Тудын дене кутыра, шке куанже, ойгыжо дене палдара. Чынак, южгунамже шӱм-чоным лач пӱртӱс гына лыпландара, эмла, илыш вийым пуа. Тудо мыйынат сай таҥем. Таҥем гына огыл, ме вет пӱртӱсын шочшыжо улына, тудо мемнан авана.
Айдемын ӱмыргорныжымат эсогыл пӱртӱсыштӧ улшо ныл пагыт дене таҥастараш лиеш. Шошым мланде илана, кушкыл шочеш, чыла пеледеш, ужарга да тӱслана.Тиде — айдемын ош тӱняшке толмыжо, варажым тудын рвезе жапше, самырык пагытше. Жап эртымеке сылне кеҥеж толеш. Чыла йырваш моторештеш, емыж-саска кӱын шуэш. Айдемын гын тиде вийвал пагытше. А кунам гынат шоҥгылык толеш. Илалше еҥ шке илышыжлан куанен, эртыме корным шарналтен, ӱмыргорныжлан иктешлымашым ышта. А пӱртӱсыштӧ — тиде шыже пагыт. Тудо мемнан деке шӧртньӧ пырчажым шарен, унала толеш. Тӱня тиде жапыште шке семынже моторештеш, сылнештеш. Чодыра ӱмбалне шонанпыл возеш, пушеҥге-влак тӱрлӧ чиян лийыт. Тыгодым чодыра шке поянлыкше дене чыла чонаным сийла. Тыгодым пакчаштат ты жаплан телылан ончен-куштымо саска шуэш. Поген налаш жап. Пасу шыжымак курал-ӱдалтеш, варажым ужарген шинчеш.
Паша ятырлан иземеш. Таклан огыл ожно марий калык сӱаным лач шыже пагытыште эртареныт.
Шыже тӱҥ шотышто йӱран да мардежан игечылан поян. Кече мучко мландым йӱр почкен кертеш, ораде мардеж озалана. Тӱрлӧ кушкылым эсогыл мланде марте савыкта. Пушеҥге шке сывынжым кудашеш, олыкат сур тӱсым налеш, кайык-влак кечывалвелыш чоҥештен каят, тыгодым шӱлыкан мурым йоҥгалтарат. Санденак, очыни, шӱлыкан кумылым луктеш.
Шыже пагыт шӱлыкан. Пуйто уло чонан илыш дене чеверласа. Кече кӱчыкемеш, йӱд пич пычкемыш лиеш. Пушеҥге пуйто тулыкеш кодеш, лышташ чыла йоген пыта, мланде мучко шарла. Эсогыл чыла лакым тема. Кайык-влак шулыкан чеверласыме семым луктын, мемнан деч чоҥештат.
Тыге икмыняр жап гыч теле толеш, мланде ӱмбалне ош мамыкшым шара. Тамле омо дене уло тӱня мала…

Алёна Иванова

Кидшер
Шонымашым ешараш