Салтак сӧй пасу гыч шочмо верышкыже пӧртыльӧ

Кугу Отечественный сареш миллионло еҥ вуйжым пыштен. Шукыштын картычкыштат кодын огыл. Но кажныжым ешыште лӱмжӧ дене шарнат. 15 сентябрьыште Пошкырт вел Краснокам район Маняк ялыште 1941 ий декабрьыште Ленинград верч тале кредалмашеш вуйжым пыштыше йошкарармеец- стрелок рядовой Салихьян Байрамовын кап лулегыжым тойымо.
Салтакын лулегыжым мумо нерген увер Маняк ялыш Санкт-Петербург гыч июль тӱҥалтыште тольо. Колпинский районысо «29-ше платформа» станций деч мӱндырнӧ огыл «Волхов» поисковый группын еҥже-влак Д.Гапеенко ден А.Миронов кычалме пашам шуктеныт. Тидын нерген поисковик-влакын сайтышт теве кузе увертара: «В районе западнее платформы недалеко от Ивановского пятачка и в 50 метрах от 2-го противотанкового рва были обнаружены останки двух солдат РККА. Первый боец находился на глубине 2-3 см. в трофянистой почве, останки сильно истлели ввиду сильной агрессивности почвы. При нем были обнаружены: патроны 7,62, кожаный подсумок, пряжка от поясного ремня, остатки противогаза, каски СШ-40, два нагрудных значка и граненая капсула смертного медальона. Данные медальона: Байрамов С.Б., БАССР, Калтасинский р-н, п-о Чумара, дер. Маняк, стрелок, кр-ц».
А 11 сентябрьыште кумдан чапланыше 112-шо башкирский кавалерийский дивизийын командирже, генерал Шаймуратовлан шочмо ялыштыже памятникым почыч. Тушко мийыше президент Рустэм Хамитов да РФ тӱвыра министр Владимир Мединский ончылно поисковик-влак марий салтакын лулегыжым Краснокам районын представительжылан торжественно кучыктышт.
20 ияш марий шочмо ялже гыч срочный службыш 1939 ий 26 февральыште каен. Тудым аваж ден ачаже, шольо-ака-шӱжарже-влак да мотор ватыже ужатеныт. Серышым чӱчкыдын возен. Пытартыш язужым родо-тукымжо 1941 ий 9 сентябрьыште налын. Тудым Ленинград оласе госпитальыште эмлалтмыж годым возен. Икмыняр гана картычкыжымат колтен. Пытартыш колтымыжын шеҥгелне Салихьян шке кидше дене серен: «19.06.1941 ий. Таллин ола ЭССР».
Нуным да поян еш историйым таче тукым шольыжо Валерий Салиянович да ватыже Гузель Рамильевна арун аралат.
Байрамовмытын кугезышт улан иленыт. Пашам йӧратыше, поян, кевытым кучышо кугу еш озам, 56 ияш Каликай Пайрамым, 1931 ийыште раскулачиватлат, чыла поген налыт. Эн изи икшыве Салихьянын кидешыже мыскылыме семын ты тукым пӧръеҥ-влакын йӧратыме музиканыштым шынден кодат. Приговор почеш Мурманск областьыш колтат.
— Кугезе кочана Каликай Пайрам ватыж дене куд икшывым ончен куштен. Кум эрге кокла гыч кокытшо сареш йомын. Акчас кувавай колымешкыже Майдан ден Салихьян изаже-влакым вучыш. 84 ияш ош тӱня дене чеверласыше кувавайна тиде кече марте илен ыш шукто, — каласкала пошкудо Дӧртыльӧ район Чарлак ял гыч толшо Галина Алексеевна Ипаева.
Ялыште кугурак ийготан-влак ты салтакым шарнат. 88 Кульема Сабирьянова тыге ойла:
— Салихьян кӱкшӧ капан, мотор марий ыле, сар ӱпшым шеҥгекыла шерын колта, шкеже — музиканче. Срочный службыш налмышт деч ончыч йӧратен коштмо шкенан ял ӱдыр Тоймалчым марлан нале. Но самырык ватыж дене пычырик веле илен шуктыш, такмакысе семын военкомат ойырыш. Йӧратыме айдемыжын сареш йоммыж нерген уверым налмек, самырык вате ачаж суртыш пӧртыльӧ. Но кужун ыш иле, нелын черланен, ойгыренак ӱмырым шуктыш.
Сареш йомшо ачаштым, кочаштым, родо-тукым еҥыштым кычалше-влаклан тиде пеш сай пример: вуйдам ида саке, ала теат шке лишыл еҥда нерген лишыл жапыште рашемдеда!

Елена Газина.
Нефтекамск.

Кидшер
Шонымашым ешараш