Татьяна Пчёлкина (Татьяна Александровна Пчёлкина-Иванова) (6 Шорыкйол 1970, Морко кундем Кабаксола ял) — марий серызе, сылнымутчо,журналист. Россий писатель ушемын членже (2012), Калык кокласе писатель ушемын членже (2013) улеш.
Илыш корныжо
Татьяна Пчёлкина Морко кундемын ӱдыржӧ улеш. Тудо Кабаксола ялеш шочын-кушкын. Тачысе кечылан тиде ялыште улыжат 8 сурт гына уло.
Танян кок ияш улмыж годым Пчёлкинымытын ешышт Волаксола ялыш илаш куснен. Тунам тиде еш куд еҥ гыч шоген. Ачаже – Пчёлкин Александр Павлович (1947 ий 15 кылме) уста музыкант лийын, чыла гаяк семӱзгар дене шоктен. Шке жапыштыже шофёрлан, бригадирлан, клуб директорлан тыршен.
«Музык ачамлан юж гай кӱлын. Куд ияшак гармонь дене шокташ тунемын, да ты семӱзгар поро йолташыже лийын. Чонжо шортмыж годым шӱлыкан семым шокта ыле, а куан годым весела семым. Тудын деч посна ик сӱанат эртен огыл», – шарналта Татьяна Александровна ачажым.
Александр Павлович 17 ияшыж годым ялыште хорым чумырен. 52 ияш колен.
Аваже – Зоя Васильевна (1949 ий 7 шорыкйол) ятыр ий Чодырасола ялысе кевытыште пашам ыштен. Пелашыже гаяк музыкым йӧратен, мураш-кушташ тале лийын. Пелашыже семынак 52 ияш ош тӱня дене чеверласен.
Татьянан Сергей шольыжо да Наталья ден Людмила шӱжарже улыт. Сергей Александрович (1974 ий 16 кылме) «Марий Эл» кугыжаныш ансамбль оркестрын вуйлатышыже улеш. Рвезе ныл ияшак гармонь дене шокташ тунемын. Ындыжым Сергейынат Никита эргыже труба дене шокта. Наталья Кузьмина (1978 ий 26 кылме) шке жапыштыже клубым ялыште вуйлатен, кызытМоскошто пашам ышта. Вес шӱжарже – Людмила Дмитриева (1976 ий 19 сорла) Волаксола ялыште почто начальниклан тырша. Кок шӱжаржат гитар дене шоктат. Татьяна Александровна шкежат гармонь да шиялтыш дене шоктен мошта.
1985 ийыште Волаксола кандаш ияш школым тунем пытарымек, Йошкар-Оласе медицине училищыш медшӱжарлан тунемаш пура. Училищым 1988 ийыште тунем лекмеке, Совесткий районысоКундыштӱр интернат-пӧртыштӧ, И.С.Ключников-Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште медшӱжарлан пашам ышта. Тыге Татьяна Александровна 14 ий медицине аланыште тырша.
2003 ийыште самырык-влаклан пӧлеклалтше «Кугарня» газетыш пашам ышташ пура. Тунам Татьяна газет пашашке ушныжо манын, Анфиса Эманова, Ирина Степанова, Зинаида Шабалинатемленыт. Икымше материалым Татьяна Пчёлкина Советский районысо Кужмара селаште илыше, туныктышо Ираида Андреевна Михеева нерген возен.
Ынде 13 ий «Кугарня» газет лукмаште тырша. Одо, Татарстан, Киров, Пошкырт кундемлаште илыше марий-влакын илышышт нерген каласкала, рекламе сынан статья-влакым возкален шога. Шке жапыштыже Регион-влак кокласе социал институтышто (МОСИ) пиар да рекламе шотышто менеджерлан тунемын. Тыгак тудым массажист семын палат.
Татьяна Пчёлкина Александр пелашыже дене 27 ий пырля улыт, кум ӱдырым ончен куштат. Кугуракше – Ольга кооператив техникумым тунем пытарен. Мария ӱдыржӧ М. Шкетан лӱмеш марий кугыжаныш драме театрын актрисыже. Изирак Анастасия ӱдыржӧ школышто тунемеш, «Акварель» студийыште кушта.
2015 ийыште 23 январьыште Татьяна Пчёлкина «Муралтынем эн ныжыл мурым» усталык касым эртарен. Тудым шкенжын 45 ияш лӱмгечыжлан, 30 ий сылнымут аланыште тыршымыжлан да Шнуй Татьянан кечыжлан пӧлеклен.
Журналист да поэтын пашаж деч посна эше мер пашам шуктен шога. «Саскавий» марий ӱдырамаш-влакын ушемыштышт шога.
Сылнымут корныжо
Школышто тунеммыж годым Татьяна шуко марла книгам, газетым лудын шоген. Поэтессе эше школышто тунеммыж годымак почеламут-влакым сераш тӱҥалын. Икымше почеламутшо 4-ше классыште возалтын. Тудо олмапу пеледме жап нерген лийын. Шке возымо почеламутлажым, мыскаражым, кӱчык ойлымашыже-влакым «Ямде лий» редакцийыш колтылын. Йоча газетын юнкоржо лийын. Ик гана самырык поэтессын почеламутшым газетын икымше лаштыкыштыже савыктеныт. Тиде жапым поэтесса шке усталык корнышко шогалмыжлан шотла. Изиж годым Татьяна Александровна «Ямде лий» газетын эртарыме юнкор слётыштыжо кок гана лийын.
Татьяна Пчелкинан сылнымутыштыжо кугу верым йӧратымаш теме налын шога. Ты мотор шижмаш нерген тудо уто мут деч посна, эплын, эсогыл важмалдыкын пелештен колта ик почеламутыштыжо:
Мыйымат ончале
Йӧраталме пагыт,
Юарлен вашйӱкла,
Ужын савырнен.
Кумылемым налын,
Пыртак вожылалтын,
«Вученат мо?» манын,
Йодо ӱшанен.
Тудо йӧратымашым модышлан ок шотло, ӱдыр ден каче коклаште «ӱмыл эре коштеда» гынат, ончыкылык пиалан кечылан ӱшаным ок йомдаре. Тидын годым тудын кокланже шыдыжат овара: «Мылам огеш кӱл йӱштӧ кумыл, ала-куш йомо чон йӱкет. Арамак угыч мутым луктын, тетла ит вашке мый декем» манын колта.
Поэтессын почеламутлаже «Эрвий» альманахыште савыкталтыныт. Вич сборникше ош тӱням ужын. 50 утла почеламутшылан семым келыштарыме.
2008 ийыште «Шымалык лиям» почеламут сборникше Эстонийысе родо-тукым кыл программе почеш ныл йылме (руш, марий, эстон, англичан) дене савыкталтын. Тиде ийынак книга «Марий Элын идалыкысе книгаже» конкурсышто сеҥыше радамыш лектын да «Книга сымыктышым шуарыме да аралымаште» («За сохранение и развитие искусства книги») номинацийыште палемдалтын.
Поэтессын почеламутшо-влак лирике сынан улыт, тидын годымак автор шочмо кушмо-верым, мландым йӧратыме нерген воза. Лачак тидын дене Татьяна Александровна шке стильжым ыштен. Тиде стильым нимогай поэт от луго. Шке почеламутшым тудо ӱдырамашын шӱм-чонжо, аван йӧратымашыже дене «ырыктен», калыклан, мландылан, шочмо-кушмо верлан чон гыч лекше йӧратымашыжым почеламутла гоч пӧлекла. Татьяна Пчёлкинан поэзийже илыш гаяк мудреч.
2002 ийыште Татьяна Пчёлкина Морко районысо Себеусад ялыште да И.С.Ключников-Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш коледжыште книга-влакшын презентацийыштым эртарен.
2004 да 2015 ийыште Сеҥымашын ХХХ идалыкше лӱмеш тӱвыра полатыште усталык касше лийын.
Татьяна Пчёлкина 60 наре мурын авторжо улеш. Эн палымыжлан «Кузе илет авай?» мурым шотлаш лиеш.
«Марий калык ила» мурыжо Марий калык погынын гимнже семын йоҥга, икымше гана тудо VIII погынышто, 2008 ийыште, «Ий полатыште» (Ледовый дворец) йоҥген.
2009 ийыште 20 мартыште Морко районысо тӱвыра пӧртыштӧ районын 85 ияш лӱмгечыжлан да Поэзий кечылан пӧлеклалтше усталык касым эртарен.
Чап
1985 ийыште «Ямде лий» газетын Антон Ивук лӱмеш пӧлеклалтше премий дене палемдалтын.
1998 ий гыч 2004 ий марте «Чолга шӱдыр» фестивальыште эн шуко мурылан почеламут автор семын Марий Элысе тӱвыра печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствын диплом ден пӧлек дене палемдалтын.
2002 ийыште «Мӧр чурий» да «Кечын шӱмжӧ» почеламут книга-влаклан Олык Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше лӱмым налын.
2004, 2008 ийла — Марий Эл Республик тӱвыра министерствын Чап таныкше.
2009 ий — Марий Элысе Кугыжаныш Погынын таумутшо.
2013 ий — Марий Элын Правительствын Чап таныкше.
2013 ий — Марий Элысе тазалык министерствын таумутшо.
Российысе журналист-влакын ушемыштын 2013 ийыште эртарыме конкурсышто «За верность национальным традициям» номинацийыште диплом дене палемдалтын.
2014 ий — «Ямде лий» йоча газетын «Почотан юнкоржо».
Сылнымут
Книга-влак
• Памаш сем: почеламут-влак. Йошкар-Ола: Мар. кн. савыктыш, 1992. 32 лашт.
• Мӧр чурий: почеламут-влак. Йошкар-Ола: Марий Эл республикысе тӱвыра да калык-влак кокласе пашам виктарыше министерстерсве; Республикысе усталык рӱдер; Марий Эл писатель ушем, 1999. 64 лашт.
• Кечын шӱмжӧ: почеламут-влак, поэме. Йошкар-Ола: Марий Эл республикысе тӱвыра да калык-влак кокласе пашам виктарыше министерстве; Республикысе усталык рӱдер. 2001. 56 лашт.
• Корнывожышто вашлиймаш. Йошкар-Ола: Мар. кн. савыктыш, 2008. 87 лашт.
• Ныжыл лийын толам. Йошкар-Ола, 2008. 61 лашт.
Моло вере савыкталтше произведений-влак
• Почеламут-влак // Марий Эл. 2000. 18 янв.
• Почеламут-влак // Ончыко. 2001. № 7. 156-160 лашт.
• Почеламут-влак // Ончыко. 2005. № 9. 45-47 лашт., 81-85 лашт.
• Почеламут-влак // Кугарня. 2006. 7 июль.
• Почеламут-влак // Кугарня. 2007. 20 апр.
• Почеламут-влак // У сем. 2008. №4. 121 лашт.
• Почеламут-влак // Марий Эл. 2010. — 23 янв. — 7 лашт.
• Почеламут-влак // Ончыко. 2011 № 5-6. 178-181 лашт.
• Почеламут-влак // Морко мланде. 2014. 19 сент. — 4 лашт.
• Почеламут-влак // Ончыко. 2015. № 10. 4-7 лашт.
• Пӧртыл угыч, ӱнарем: ойлымаш // Ончыко. 2016. № 2. 141-143 лашт.
Почеламутлан келыштарыме муро-влак
• «Кузе илет, авай?» («Как поживаешь, мама?») – Роза Искакова мура.
• «Шочмо-кушмо верыште» («На родной стороне») – Роза Искакова мура.
• «У ий дене» («С Новым годом») – Роза Искакова мура.
• «Кайышашлык корнына» («Дорога, по которой должны идти») – Роза Искакова мура.
• «Имне дене» («С конем») – Роза Искакова мура.
• «Марий калык ила» («Марийский народ живет») – марий эстрадын шӱдыржӧ-влак мурат.
• «Молан от тол?» («Почему не приходишь?») – Влад Николаев да Эльвира Попова мурат.
• «Лачак тый веле» («Только ты») – Влад Николаев да Эльвира Попова мурат.
• «Шупшалалтме там» («Вкус поцелуя») – Эльвира Попова мура.
• «Палем, пӧртылат» («Знаю, что возвратишься») – Эльвира Попова мура.
• « Шыма таҥем» («Нежный друг») – Эльвира Попова мура.
• «Мый ончем Морко велын сӧралжым» («Я смотрю на красоту Моркинской стороны») – Валерий Петров мура.
• «Кас ӱжара» («Вечерняя заря») – Валерий Петров мура.
• «Рвезе пагыт» («Молодость») – Валерий Семёнов мура
• «Пиалан улам» («Счастливая») – Алевтина Крылова мура.
• «Пиалан илем» («Живу счастливо» – Светлана Зыкова мура.
• «Ну, молан?» («Ну почему?») – Надежда Васканова мура.
• «Тыйымак йӧратен» («Лишь только тебя любя»). – Надежда Васканова мура.
• «Шошо пагыт» («Весна») – Станислав Шакиров мура.
• «Поро кас» («Добрый вечер») – Станислав Шакиров мура.
• «Ит чамане» («Не жалей») – Станислав Шакиров мура.
• «Тек тӱня пала чыла» («Пусть знает весь мир») – Василий Якимов мура.
• «У ий пӧлек» («Новогодний подарок») – Марий Эл радион пашаеҥже-влак мурат.
• «Кумло ий пырля илена» («30 лет вместе живем») – Лидия Васильева мура.
• «Вучем» («Жду») – Ирсен мура.
• «Мӧр олык» («Земляничная поляна») – Светлана Петрова мура.
• «Сайлан ӱшанем» («Верю в хорошее») – «Вената» дуэт мура.
• «Канде кава да Марий кундемем» («Голубое небо и край Марийский») – Лариса Сидоркина мура.
• «Каенат» («Ушёл») – Татьяна Денисова мура.
• «А мый йӧратем» («Я люблю»)– Эльвира Трифонова мура. «Марий Эл Радион» хит парадше почеш кок пытартыш пурыжо «Идалыкын мурыжо» (2014 да 2015) улыт.
Вес йылмылаш кусарыме сылнымут
Эстон йылмыш кусарыме
• Йӧратем ман шоно; Чон юалгымаш: стихи / пер. А. Валтона // Kuum ӧӧ. Таллин, 2005. 666-671 лашт.
• Helluses tulen (Ныжыл лийын толам); Tӓnu (Улметлан тау); Mustlane (Чыган ӱдыр); Alati koos (Эре пеленет); Jӓid kaldale (Сер воктене кодчыч); Helesinine sild (Ош каваште кӱвар); Kibuvitы (Локама); Vennale (Шокталте, шольым); V. Kolembile (Валентин Колумб шумлык) // Ныжыл лийын толам. Йошкар-Ола, 2008.
Руш йылмыш кусарыме[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ] • Ожидая, живу; Волны плещутся о берег; Искупайся в моей волшебной воде; Расцвела невестой яблоня; Лесная осень; Жизнь покинуть не горюя; Искры малого огня; Ты тоже одинок; Две звезды грустят в небе // Ныжыл лийын толам. Йошкар-Ола, 2008.
• Вкус поцелуя; Охлаждение души; Спасибо, что ты есть / пер. Герм. Пирогова // Антология марийской поэзии в переводах Германа Пирогова. Т. II. Йошкар-Ола, 2011. С. 519-522.
Сылнымутчо нерген паша-влак[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ] Библиографий[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ] • Анисимов Э. Поэтнурышто уэш пайрем // Ончыко. 1999. № 9. 4-15 лашт.
• Белкова С. Ныжыл чонан сылнымут мастар // Марий Эл. 2015. 29 янв. 16 лашт.
• Видякина А. «Шылташ ом тӧчӧ шкемын пиалем» // Марий Эл. 2000. 29 дек.
• Егоров В. Шӱм чоным йомартле мурызыжо // Ончыко. 2001. № 2. 175-177 лашт.
• Илибаева М. «Чоныштем кечыйол гай волгыдым шижам» // Марий Эл. 2004. 3 сент.
• Сабанцев Г. «Сылнымут огеш лий гын тӱняште, мо куан чонемым луштара?» // Марий Эл. 2002. 27 сент.
• Светлакова Т. Ангел радужной поэзии // Ончыко. 2008. № 11. 145-150 лашт.
• Эманова А. Кугу тӱняште изи пайрем // Кугарня. 2000. 15 дек.
• Эманова А. «Сылнымут огеш лий гын тӱняште, мо куан чонемым сылнешта?» // Кугарня. 2015. 16 янв. № 3 (1309). 8 лашт.
• Ябердина И. Шочмо кундем порын, шокшын вашлийын // Кугарня. 2009. 27 март. 7 лашт.
Шымлымаш-влак
В. Егоров. Шӱм чоным йомартле мурызыжо
1992 ийыште Татьяна Пчёлкинан «Памаш сем» лӱман икымше почеламут сборникше лекте, а ынде, шым ий эртымеке, у книга кидыштем волгалтеш. Шижалтеш: автор ойлен налме темыжлан ончычсылак шӱман. Арам огыл тудо почеламут аршашым «Мӧрчурий» манын лӱмден. Шинчалан вигак мӧрлан поян марий ял воктенысе олык-влак почылтыт, тусо сылне пеледыш-влак тӱрлӧ тӱсын марий пӱртӱсым сӧрастарат. Морко велын сӧралжак, чечен мурыжо «умыр йӱдым ю лупсыш» велалтше семынак, очыни, самырык шӱм-чоным мурпамаш дек виктарен колтен (Мурпамаш дек корно, 3 с.). Автор уто шомак деч посна, тыглай ой-влак дене шочмо кундемын юзо вийжым мокта:
Шочмо-кушмо вер-шӧрлан
Эн сӧралжым лыҥ муам
(Йодыда гын… 5 с.)
«Мӱкшотар гае ямле ялем» (Тораш ом вашке, 4 с.) манын , таҥастарымаш полшымо дене пашаче ял калыкын кожмак койышыжым мокта. Шочмо кундемысе «Шаргӱян, йытыра памаш кӱдынь Мый пеледше вӱдӱдыр лиям. А тамлен подылам юзо вӱдым – Мый ошкыл, ший колла иям» (4-5 с.), — каласен колта поэтесса. Эсогыл «Мӱкш гай, лыве гай улам» (Олыкышто, 4 с.), «Кайык лийын, лыга чоҥештем» (5 с.), — ойлалеш Таня.
Автор пӱртӱсын чыла кушкыллан, пушеҥгылан, пеледышлан, шке мотор шомакшым муеш, кажне пагытлан куанен мошта, кеч ош теле, кеч шыже лийже, — чылажат шерге: «Идалык! Ошкыл, муро!» (6 с.), «Ончыкем той лышташ пӧрдын волыш» (6-7 с.) «Ӱжара» (10 с.) да молат.
Ялысе тыглай агытанын мурыжо лирический геройын коважлан философий иктешлымашым ышташ полша:
Элыштем могай илыш, мый тудым
Агытан мурыма гыч палем
(Агытан, 9 с.)
Ялысе еҥын илышыже тиде кайыкын мурыж дене чак кылдалтын: эрдене ял калыкым пашаш тарвата, кечвалым каналташ ӱжеш, пел йӱдым осалым покта…
Ял илыш – тӱрлӧ шӧрынан.
…Манешлан гын – эрык.
Пий йӱк сеын тудо кумдыкеш шарла.
(Манеш-манеш нерген, 15 с.)
Тыге ойла самырык поэтесса. Осал йылман пошкудыжым шылтала. Вет илышыште тӱрлӹжат лиеда: сайжат-осалжат, шерыжат-кочыжат… Йол ӱмбаке пеҥгыдын шогалмеке, шочмо суртым, ача-авам ӧрдыж велыш коден каяшат перна. Йот велыште эреак лишыл шочмо ял, йоча пагыт уш-акылыште волгалтыт. Осал дене тӱкнен самырык жапым, кӱчык нӧргӧ йоча татым шарналтет, да тыгодым чаманен шарналтет:
Шке шочмо сурт гыч,
Кудалтен эн сайжым,
Молан гын мые
Кайышым ала?..
…Йоча пагыт кодо
Йоҥгыдо, тыматле,
Шочмо ялешемак
Йомшо ӱмылла.
(Шке шочмо сурт гыч… 16 с.)
Чонлан чотак йӧсӧ лиймеке, ола гыч, чыла кудалтен, ялышкат кайыме шуэш. Шочмо мландыште чылажат эмла: памаш вӱд, олмапу, кайык муро, арама… — нуно илыш вийым пуат. Таня – илыш нерген келгын шонышо айдеме. Ийгот дене але самырык гынат, пагытын чарныде эртымыжлан изиш ӧпкела. Тыгодым шке шонымашыжым пӧрткайык дене мутланыме годым почеш:
Ах, пӧрткайык, тый, мыскынь пӧрткайык,
Нойыде гыч, шижат, жап йӧрта.
Лач тылат да мылам тиде пагыт.
Чон юалгыме семла шокта.
Кажне еҥ пиалан лийнеже, лач туддым иктаж ӱзгар семын, кидыш налын, ни кучен, ни ниялтен от керт (Кайыккомбым каваште мо шотло, 29 с.), но пиалым, авторын шоннымаште, «Вучаш огеш кӱл. Кычалман» (Пиал, шижат мо? 30 с.).
Поэтесса тӱрлӧ темылан воза, йӧратымашын тамже тӱрлӧ: полан гай кочо, мӱй гай тамле, шӱлыкан да куанан. Танян лирический геройжат кумылан. Южгунат йӧратыдыме еҥымат чын йӧратымылан шотлаш лиеш: «Тыйымак йӧратен» (35-36 с.), «Кӧранен у тылзе модын…» (34-35 с.). Йӧратымаш эртен гынат, ӱдыръеҥ чылаж годым ойгырен ок шинче, кумылжым вес шижмаш ырыкта.
Йӧратымаш йӱлен йӧрен гын,
Пӱртӱс тулеш ыра шӱмем.
(Мылам огеш кӱл… 55 с.)
Лирический геройын шижмашыже ни нечке, ни шыде, ни вожылшо огыл. Яндар шижмашын ямжым тыгай корнылаште мокта: «Пагалем тачат мый шупшалалтмым, тамлым» (Тамлын-тамлын шупшалалтна коктын, 32 с.)
Ӱдырамашын пиалже, куанже — икшыве. Таня сӱретлыме еҥжат ава улмыж дене кугешна, йӧратыме йӧча-влаклан ныжыл шомакшым, шӱм шокшыжым пӧлекла: «Маныт тыйым – ава» (37-38 с.), «Маша ӱдыремлан» (38 с.), «Тау, пӱрышем!» (40 с.)
Ава лӱмым сулен налше лийым
Икшывем-влак воктен куанем. (40 с.)
Танян ӱмыргорныжым ырыктыше вий – сылнымут, поэзий: «Сылнымут огеш лий гын…» (13 с.) , почеламутшым программныйлан шотлаш лиеш.
Сылнымут огеш лий гын тӱняште
Мо куан чонемым луштара?
Йӧсланем шортам да… тыгутлаште
Чон садер ласкалык ден ыра.
Тидымак тыланыме шуэш: тек сылнымут эреак пеленетак лиеш, лудшыеҥым куандара.
Тиде возымем 2000 ий февральыште, Писатель ушемын погынымаш вашеш ямдылалтын ыле. Тулеч вара тудым изиш ешарен, кум сборник нерген утларак каласаш кумыл лекте. Статьям возымо жапыште З. Дудинан у книгаже савыкталте, А.С. Пушкинын, «Евгений Онегин» романжым В. Регеж-Горохов ден А. Тимиркаев марлаҥдышт. Иктыже посна книгам лукто, весыже «Ончыко» журналын лаштыклаште икмыняр номереш вераҥдыш. Нуно шке шымлызыштым вучат. А марий поэзийна лийын, уло да лиеш. Тудо тӱрлӧ йӱкан, кажне авторын шке корныжо, сем ойыртемже. Шонем, иктаж-кунам марий поэзийыштына В. Колумб гай философ-поэтат шочеш, тидлан йӧнат, кумылнат уло.
(Ончыко. 2001. № 2. 175-177 лашт.)
Т. Светлакова. Ангел радужной поэзии (О творчестве поэтессы Татьяны Пчёлкиной)
…
Необыкновенным цветком … расцвел талант Татьяны Пчелкиной (Ивановой). Особенности поэтического видения, образы, герои позволяют говорить о неповторимой творческой личности в искусстве. Ее внутренний мир многообразен, интересны стилевые и жанровые искания. Безусловно, к достоинствам ее творчества можно отнести и сюжетно-композиционную продуманность произведений. Стихи Татьяны привлекают своей искренностью, свежестью, таинственностью образов, обнаруживают достаточную культуру стиха, слова, ритмическую определенность.
…
Первые плоды ее творчества появлялись в газете «Ямде лий». Татьяна всегда была активисткой, этим и выделялась среди одноклассников. После окончания школы после долгих раздумий она выбрала медицинскую стезю, считая ее одной из важнейших для человечества. Поступила в Йошкар-Олинское медицинское училище. Но учеба в этом заведении отнюдь не означала, что молодая поэтесса расстанется с музой. Она продолжала писать стихи, печаталась в литературном альманахе «Эрвий», посещала семинары молодых авторов «Литературная осень», стала лауреатом премии имени газеты «Ямде лий» Ивука Антонова. Окончив медучилище, она решила проверить себя в одном из сложнейших направлений медицины — неврологии. Работала в психоневрологическом интернате. На первый взгляд, медицина и поэзия несовместимы. Она сумела совместить их. Ее стихи были своеобразным эликсиром для многих больных. А та боль, надежда, вера, которые она видела в глазах своих пациентов, стали основой для будущих творений.
В 1992 году Марийское книжное издательство выпустило кассетный сборник. В нем были стихи Татьяны Пчелкиной, Алевтины Мокеевой и Альберта Васильева «Памаш сем» («Песнь родника») — так назывался блок стихотворений молодой поэтессы. Для Т. Пчелкиной это был, несомненно, первый большой успех. Сборник включал циклы о любви, о красоте, о душевном богатстве человека.
С 1995 по 2000 год Татьяна работала в военном лазарете. Ее жизнь проходила в том же русле: поэзия, расцветая, шла параллельно с медициной.
В 1999 году молодая поэтесса издала второй сборник «Мор чурий» («Земляничное лицо»). Это книга о прекрасном периоде в жизни женщины: о юности, цветении души и дарении внутренней красоты окружающим людям, об огромной любви. С глубоким проникновением в чувства автор высвечивает радость разделенной любви и готовность принять боль и страдание.
Каждому человеку близок и дорог родной край. И куда бы судьба нас не забросила, в наших сердцах он будет жить теплыми воспоминаниями.
ШОЧМО ВЕР!
Шӱм-чонемын эн йӧмартле муро.
Канде кайык лийын, чоҥештен тазам.
Пушеҥгет лиям эн писе ур гай,
Моло пырче лийын, тыйым ончалам.
МОЙ КРАЙ РОДНОЙ!
Ты звонкая песня в душе моей.
Я прилечу к тебе как птица.
Я, белкой став, лесами прискачу,
Твоя краса во сне пусть мне приснится.
Интересны для автора и философские темы. Драматичность переживаний поэтесса раскрывает безоглядно. Она — натура цельная, но в то же время задумывается, а правильно ли я делаю, может, стоило поступать по-другому. Она до сих пор находится в поисках истинного пути. Вот несколько строк:
Шоя ден чыным умылаш,
Айдеме лӱмым нумалаш,
Ала волгенче йыматан
Шогал, кавалан кумалман?
Ала шортман, ала лӱдман,
Ала шыпак шоген колман?
Чтобы понять где ложь, где правда,
Стать Человеком дтя других
Вдруг стоит встать под ливень града,
Молиться богу, слезы лить.
А может, страх в себе тая,
Стоять в сторонке от огня?!
Прекрасна и любовная лирика Татьяны. В сборнике немало сюжетных стихотворений, которые строятся на диалогах Автор очень часто использует приемы обращения, риторического вопроса и восклицания: пиал, шижат мо? мые тыште (счастье, ты чувствуешь? я рядом), пӱрышем, тыланет кугу тау! (хранитель мой, спасибо тебе!), айдемын ласкалык кушеч тӱҥалеш? (с чего начинается человеческое спокойствие?) ну мо мылам эре ок сите? (ну чего же мне ешё не хватает?), чон кӧргӧ нелытым мушкаш ала, йӱр лийын, чот йӱршаш? (чтобы смыть грусть с души, быть может, дождиком мне стать?).
Образный мир стихов сборника отражает таинственную жизнь природы, просторы и красоту сельской местности, особый внутренний мир марийской женщины. Субъектами действия являются родник, луга, звезды. рассвет, закат, яблоня, шиповник, рябина, ландыш, ветер, дождь, радуга, золотая осень, солнечное лето, новый день. Они раскрывают истинные чувства поэтессы, они то сопереживают с ней, то соперничают, то становятся спутниками жизни.
Поиск образного выражения мира поэтессы оригинален и неповторим: велше шӱдыр ден темше ерлам (озера, обсыпанные звездами), мый пеледше вӱдӱдыр лиям (я стану прекрасной русалкой), ялемын порсын ӱжараже (шелковая заря моей деревни), Морко мланде мылам суксо шулдыр (Моркинский край для меня, словно крылья ангела), ош ломбет чалемын, шӱлыкын онча (поседевшая белая черемуха смотрит печальным взглядом), шӱшпык еш эр велеш ялт ыш кане (соловьи до утра пропели), курымашлыкыш лӱддымын вончыш марий ӱдыр, тыматле тугай (безбоязно шагнула в вечность милая марийская женщина).
В 2000 году Татьяна отметила 15-летие творческой деятельности, провела презентацию своей новой книги. Надо отметить, что именно в этом сборнике многие композиторы находили удивительные строки для своих мелодий. В настоящее время в копилке поэтессы насчитывается около 40 песен, авторами которых являются В. Кульшетов, В. Алексеев, С. Маков, В. Петров, В. Николаев, С. Шакиров, С. Пчелкин и другие. Ежегодно эти замечательные песни звучат на фестивале «Чолга шӱдыр» («Поющая звезда»).
Некоторое время Т. Пчелкина работала медсестрой в Республиканском колледже культуры и искусств имени И.С. Ключникова-Палантая. В 2002 году выпустила новый сборник «Кечын шӱмжӧ» («Сердце солнца»). А в сентябре того же года молодежный клуб «Перекресток» при ДК имени ХХХ-летия Победы при поддержке Авиации Федеральной пограничной службы Российской Федерации провел презентацию этой книги и творческий вечер поэтессы «Полет души моей».
Ее новый сборник — еще одна ступень к мастерству, новый успех в творчестве. В эту книгу вошла автобиографическая поэма «Шнуй тумо» («Святой дуб»). В произведении автор рассказывает о том, как ее отец, выполнив дело жизни и вырастив дуб, неожиданно покидает этот мир. Поэма опирается на реалии традиционной религии и народные поверья.
Т. Пчелкина часто обращается к ритуалам марийской свадьбы, создавая глубокие образы для своих произведений: лум сӱаным тарватыш поран (заиграла метель снежную свадьбу), пушеҥте-влак лийыч мотор сÿанвате (деревья нарядились словно приглашенные на свадьбу), мый таче оръеҥ семын шым керт мален (сегодня я не смогла заснуть, словно невеста).
В ее стихах довольно часты обращения к богу, ангелу-хранителю. Ощущение связи с космической силой не покидает ее. На первый взгляд, все это обыденным кажется приемом, однако носит судьбоносный характер в стихе.
Раскрывая внутренний мир своей героини, поэтесса опирается на изречения из народной мудрости, использует этнографические детали: шиян ÿштым ÿшталалын, шорыкйол пурам шолтем (надев серебряный пояс, готовлю рождественский напиток), поръеҥ семын кум сомылым шуктем: чоҥенам сурт оралтым, эргым куштем, пушентым шындем (как всякий мужчина, исполню три наказа: построю дом, посажу дерево, воспитаю сына), тумо пушеҥте тӱҥ айдемын шÿйжӧ кӱжгыт лиймеке, озаже вучыдымын кола (когда дуб достигнет толщины шеи посадившегоего человека, тот неожиданно покинет этот мир), шкет йӱксӧ гае пошкудемын шинчавӱдшат шинчал таман (соседка моя, словно одинокая лебедь, и слезы ее соленые), айдемын гын шӱм ӱмыргорным шотла (пульс сердца человека считает его жизненный путь).
Т. Пчёлкина, как и многие другие авторы, не проходит мимо темы любви. Она не перестает размышлять об этом прекрасном чувстве, пусть даже безответном.
Ик тылат гына мыняр ойгым кондышым.
Йӱд ометым коден вученат, а мый мондышым.
Ош пеледыш ден вашкенат, а мый тодыштым,
А пӧлекше нерген ом каласе, ынем шарне тоштым.
Ах, сколько же боли тебе причинила,
Надеялся, ждал, но я не любила.
Дарил мне цветы, а я их топтала.
Какою я грешною, господи, стала!
А вот о любви взаимной:
Пӧлеклен висвисым, ныжыл канде водын
Шыматен пелеште: «Тыйым йӧратем».
Поро кайык семын лачак тидын годым
Шӱм-чон шулдырем ден чоҥештен колтем.
Подарив ромашки в теплый летний вечер,
Прошепчи мне нежно, что любима я!
И как птицы счастья с чувством бесконечным,
Полетим с тобою в чудные края.
Нежные воспоминания… Звонкое пение с детства знакомых ей птиц… Теплые солнечные дни, сенокос на лугах… Это тоже есть в ее стихах:
Шарнымашым ронча шӱшпык кумыл,
Йолгорнем пасу гочын вонча.
Эн мотор олыкнам монден омыл,
Шинчаштем шудо пагыт конча.
С пеньем птиц улетаю я в прошлое
И бегу по цветущим лугам.
Вспоминаю я детство ушедшее,
Запах сена и летний дурман.
Есть у Т. Пчелкиной и стихи, посвященные любимой профессии, медицине. Человек счастлив тогда, когда у него есть любимая работа, когда он чувствует, что кому-то может помочь. Работа медиков особенная. Ведь в их руках порою находится спасение человеческой жизни.
Тек кечын ош халат йымалне
Яндар да поро шум кыра.
Кидеш чием ару перчаткым,
Саҥгам ош шовыч петыра.
Улам мый таче еҥ коклаште,
Улам больницыште «сестра».
Пусть каждый день под белой тканью
Сердечко доброе стучит.
Надеты чистые перчатки,
Платочек скромный не забыт.
И знайте, я для вас всегда,
С простой душою медсестра!
Поэзию Т. Пчёлкиной можно назвать радужной. Но практически во всех стихах преобладающим является белый цвет, который характеризует чистоту, доброту, невинность: ош ончалтыш (светлый взгляд), ош халат (белый халат), ош шовыч (белый платок), ош кава (чистое небо), ош пеледыш (белый цветок), ош лыве (белая бабочка), ош ӱдыр (невинная девушка), ош кече (светлое солнце).
Творчество Т. Пчелкиной является неотъемлемой частью марийской поэзии, способной проникать в глубину души, сердца, украшать и преображать наш внутренний мир.
29 октября 2002 года поэтесса была отмечена Молодежной государственной премией им. Олыка Ипая в области литературы и искусства. В том же году Татьяна поступила в Марийский государственный университет на заочное отделение историко-филологического факультета по специальности «История».
Медицине Т. Пчелкина посвятила 15 лет. А с сентября 2003 года она стала обозревателем газеты «Кугарня». О своей журналисткой работе она говорит так: «Это то, к чему я шла всю жизнь!»
…
Действительно, Татьяна Александровна — удивительная женшина. Хочется пожелать этому замечательному человеку творческих успехов. А как же иначе? Ведь ее поэзия — это бальзам на душу читателя. Её доброе слово лечит, воодушевляет. Окунувшись в ее стихи, ее поэзию, поймешь действительную цену светлому чувству.
(Ончыко. 2008. № 11. 145-151 лашт.)
Негыз
• Писатели Марий Эл: биобиблиогр. справочник / сост. А. Васинкин, В. Абукаев и др. Йошкар-Ола: Мар. кн. изд-во, 2008. 513-514 лашт.
• Светлакова Т. Ангел радужной поэзии // Ончыко. 2008. № 11. 145-150 лашт.
• Эманова А. «Сылнымут огеш лий гын тӱняште, мо куан чонемым сылнешта?» // Кугарня. 2015. 16 янв. № 3 (1309). 8 лашт.