М.Шкетан лӱмеш театр ӱжеш

М.Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театр ӱжеш...

М.Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театрын пашажлан негызым 1919 ийын пыштыме. Ноябрь тӱҥалтыште Озаҥ губернийысе калык туныктымо пӧлкан театр шотышто секцийже Царевококшайск кундемысе Ошламучаш ялын драма кружокшо негызеш «Марий калыкын икымше куснылшо театржым почмо нерген» пунчалым луктын. Тиде коллектив 29 ноябрьыште Сенькан ялысе школеш Тыныш Осыпын (И.А.Борисов) «Закон шумлык» пьесыж почеш икымше спектакльым модын ончыктен.  
Театр тендам шке полатышкыже уло кумылын ӱжеш. Могай спектакль-влак толшаш жапыште лийыт? Театр ончаш толшо-влакым мо дене куандара? Палдарена.


Премьера. ЭРГЫМЛАН КУЗЫК. Эрта: 2016 ий 

Миклай Рыбаковын «Эргымлан кузык» пьесыже кодшо курымын 80-ше ийлаштыже возалтын. Тиде спектакльым икымше гана Шкетан театрын сценыштыже 1988 ийыште шынденыт. 1992 ийыште Марий самырык театрын репертуарышкыже пурен. Ятыр ий эртымеке, угыч Шкетан театрыш пӧртылеш. Очыни, тидлан амалжат уло. Пьесыште моткоч пӱсӧ проблеме нӧлталалтеш: ава да икшыве кокласе кыл. Тиде курымашлык йодыш кеч-могай пагытыштат илаш тӱҥалеш. Калыкыште ойлат: ава чон икшыве пелен, икышыве чон – кӱ пелен. Тыге каласымым пьесе тӱрыснек пеҥгыдемда.
Серапи лӱман ялысе марий ӱдырамаш ӱмыр мучкыжо эргыжлан тырша. Тудын пиалже верч чыла ышташ ямде, кӱлеш гын, шӱмжымат луктын пуа. Чаманаш гына кодеш, эргыже аважын йӧратымашыжым аклен ок мошто, чонжылан келшыше ӱдырым муын, ешым чумырен, аважын чыла ышташ ямде улмыж дене пайдаланен ила. Серапи – кӧргӧ чонжо дене моткоч виян, пеҥгыде уш-акылан ӱдырамаш. Но икшывын йӱштӧ улмыжо, аклен моштыдымыжо тудым кӧргӧ гыч кочкын пытарен, ӱмыржым кӱрлыт.


ШАНЕЛЬ ТАРЛЯ
Эрта: 2016 ий 23

Оласе инвалид пӧлка пелен мурышо ӱдырамаш  ансамбль чумырген. Ансамбыльысе участник-влакын ийготышт пагалымашым сула —  65 гыч 90 ийяш марте. Туге гынат, «ӱдыр-влак» моткоч  чулым да провор койышан улыт. Ансамбльын вуйлатышыже самырык баянист Сергей, коллективын лу ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтше программым ямдылен, да верысе калык ончыко луктын. А концерт деч вара, мутат уке, банкет. Но кува-влакым сюрприз вуча. Сюрпризын лӱмжӧ — Роза Николаевна Пельпылшева, ансамблысе у солистке. Тиде самырык, мотор ӱдырамашым ансамбльыш Сергей ӱжын конден. Но саде «Пелпылшаева» тарля-солисткым тыште иктат вучен огыл.


ЙӦРАТЫМАШ ДА КӦГЕРЧЕН-ВЛАК
Эрта: 2016 ий 26

Марий ешысе кÿэмалтше йÿла самырык-влакын илыш ончалтышышт дене келшен огеш тол. Тыгерак самырык ден илалше-влак коклаште умылыдымаш шочеш. Кок могырыштыжат — шке илыш радамыштлан пеҥгыдын ÿшаныше, шке илыш чыныштым пагалыше еҥ-влак. Иктышт шке торжалыкыштым «закон» дене келшен толшылан шотлат, весышт – тыгай «законын» шояжым тÿжвак лукташ тöчат. Чыланат икте-весышт ваштареш илаш-колаш шогалыт. Ача-ава шке йочаштым карга, иза ден шольо ваш-ваш кÿзö-товар кержалтыт…
Икымше гана «Ачийжат-авийжат…» спектакльым 1923 ийыште пьесын авторжо – марий сылнымутын классикше – М.Шкетан шынден. Тиддеч вара спектакль дек ятыр гана пöртылыныт. Кызытсе, кудымшо гана шындыме спектакль, М.Шкетанын 110 ияш лÿмгечыжлан пöлеклалын. М.Шкетан – кумдан палыме серызе – тÿрлö жанр дене пашам ыштен, прозо гыч тÿҥалын публицистика марте. «Ачийжат-авийжат…» пьесе драматургын кугу да кÿкшö усталыкшым почын ончыкта.


АЧИЙЖАТ-АВИЙЖАТ
Эрта: 2016 ий 30

Марий ешысе кÿэмалтше йÿла самырык-влакын илыш ончалтышышт дене келшен огеш тол. Тыгерак самырык ден илалше-влак коклаште умылыдымаш шочеш. Кок могырыштыжат — шке илыш радамыштлан пеҥгыдын ÿшаныше, шке илыш чыныштым пагалыше еҥ-влак. Иктышт шке торжалыкыштым «закон» дене келшен толшылан шотлат, весышт – тыгай «законын» шояжым тÿжвак лукташ тöчат. Чыланат икте-весышт ваштареш илаш-колаш шогалыт. Ача-ава шке йочаштым карга, иза ден шольо ваш-ваш кÿзö-товар кержалтыт…
Икымше гана «Ачийжат-авийжат…» спектакльым 1923 ийыште пьесын авторжо – марий сылнымутын классикше – М.Шкетан шынден. Тиддеч вара спектакль дек ятыр гана пöртылыныт. Кызытсе, кудымшо гана шындыме спектакль, М.Шкетанын 110 ияш лÿмгечыжлан пöлеклалын. М.Шкетан – кумдан палыме серызе – тÿрлö жанр дене пашам ыштен, прозо гыч тÿҥалын публицистика марте. «Ачийжат-авийжат…» пьесе драматургын кугу да кÿкшö усталыкшым почын ончыкта.

Кидшер
Шонымашым ешараш