Надежда Эмыканын сылнымутшо

Надежда Эмыканын почеламутшо-влак.

Надежда Эмыкан (Надежда Васильева-Моисеева) ÿярня тылзын 25 кечынже 1986 ийыште Марий Элысе Советский район Ронго селаште шочын. Лӱмлӧ поэт Альберт Васильевын ӱдыржӧ. Индеш классым верысе школышто, вара Йошкар-Оласе педагогике лицейыште тунемын. 2003-2008 ийлаште Марий кугыжаныш университетын историй да филологий факультетыштыже, 2006-2010 ийлаште тÿвыра да сымыктыш колледжыште шинчымашым поген. Кызыт шочмо ялыштыже ила, кевытым куча, кок эргым ончен-кушта.
Надежда Эмыкан шочмо вер, айдеме кокласе кыл, йӧратымаш нерген сера. Лудшылан келшаш ок тӧчӧ. Кажне ойжылан шкеак мутым куча. Лывырге мутвундо поянлык, вучыдымо да тура иктешлымаш лудшын кумылжым савырат.

У лаштыкым почын…

У лаштыкым почын,
мурым, тыматлым,
Эрла ал эрдене
возен ямдылем.
Тый, почын тетрадьым,
мылам шыргыжалын,
Шыман пелештет:
«Моткочак йöратем…».

У лаштыкым почын,
эрталшым шÿкалын,
Шеҥгек ончалде,
мый эрлашке вончем.
У илышын поро
саламжым ӧндалын,
Теҥгечыш йöршешлан
омсам суралем.

Тыйын лÿмеш

Пычкемыш каваште у шÿдыр чÿкталтын,
У мужырлан поро эрлам сугыньлен.
Мом Юмо деч йодым, шукертак шукталтын –
Улат курымеш ынде мыйын пелен.

Лыжга шомакет шулыкта теҥыз ийым,
Шыман ончалат да мардеж шыплана.
Тенгече вел шÿшпык сай сем дене вӱчкыш
А таче мурет дене тудо мала.

Пÿргалын каваш шÿдыр ешым копат гыч,
Сÿретле шийгорным пиал дек мылам.
Кидет шуялтен, шинчашкем ончалат гын,
Мый тыйын почеш кеч-кушкат ошкылам.

Шарналте мыйым

«Шарналте мыйым…»
А. Сенькова.

Кунам йÿштö лупсышто кайык
Ош шулдыржым модын мушкеш,
Кунам ал тÿрвем мардеж лайык
Уэш шыманрак шупшалеш,
Кунам тÿтыра ял шенгечын
Вола пöрт воктеке улнен,
Лектеш кунам кече ялгенче,
Лÿметым уэш пелештен,
Шарналте тый мыйым, йодам…

Шарналте тый мыйым,
Теҥгечсыш ончал.
Шарналте тый мыйым,
Эрласыш вончал.
Йоча пагытна гычын илыш кавашке
Нангай мыйымат, чонешет аралал…

Мондалтше ял

Пÿртÿс ден таҥлалтше, айдемылан – утышо,
Шога тошто ял элнан эн умбал лукышто.
Кугезе-влакнан сылне муро мондалтдыме,
Ялгенче мардеж ден тораш йоҥгалтарыме
Огеш пöртыл тышке, куан ден авалтыме.

Шога тиде ял элнан эн умбал лукышто,
Пушенге кокласе шып лÿнгышö купышто.
Лач кайык пыжаш – шöрын кайыше суртышто,
Лач шем агавуй – нужнаҥ пытыше нурышто.

Кугезе-влакнан сылне муро мондалтдыме –
Рÿзалын шепкаште изи йочам малтыме,
Сÿан годым мужырлан сугыньым пуышо,
Йÿла дене кажныжын шÿмышкö пурышо.

Огеш пöртыл тышке, куан ден авалтыме,
Эрдене пасушто ок лий йоҥгалтарыме.
Коклан толын шоҥгын чыр омыш гына,
Торасе йÿксавыш пеш эркын солна…

Сöрвалыше лийын ом мошто

Сöрвалыше лийын тетла мый ом мошто,
Кает гын, корнет авырен ом шогал.
Пöлеклыме муро мылам лие тошто,
Муткылдыш рудалте, шулен йомо ал.

Йодаш ом тÿҥал тый дечет кÿсын южым,
Оҥ тич шÿлалтем, чодыраш йолдыртен.
Пÿртÿсын титакше – пÿрен кÿчык ушым,
Ом пале эше,
мом тыге йомдарем.

Лишыл лийын кодым

Йÿдын рÿдö отышто,
Каватÿрын помышышто
Шогенна ме коктын, волгыжмым вучен.
Кече лекмым ужын,
Чоным угыч туржын,
Ойырленна, сöрымым тамыкыш колтен.

Тый тора йÿдвелышке,
Шем поранын элышке
Каенат, у шÿдырым шкаланет кычал.
Мый гын шокшо кечылан,
Сурт воктен садвечылан
Лишыл лийын кодым, ÿмылет öндал…

Лач шыже гына

Лач шыже гына лустырий шулдыр дене
Кертеш шÿлыкемым изишлан шылтен.
Кеҥежын кышажым ош покшым эрдене
Кертеш тÿтыра дене мушкын колтен.

Лач шыже гына кумылемлан пеш лишыл,
Тудат мыйын семын изишак ойган.
Пеш йöсö гынат, шкеж дечын огеш шыл,
Адакшым, эн тамле саскалан поян.

Тудат мыйын семын коклан коеш тӱрлын:
Я шокшын, я йÿштын, я шыр ончалеш.
Сыра гын, кышка лышташлам, укш гыч кÿрлын,
Лыпланыш, йолташла уэш öндалеш.

Мый шыже пÿртÿсын шочшыжо омыл,
Мый волгыдо шошым тÿняш толынам.
Санден, очыни, утларак шуко сомыл,
Эр шыжым ончен, мый илаш тунемам.

***

Мый ом лий сöрвалыше,
мый ом лий утарыше,
Вес сер гычын пуш дене тыйым вончыктарыше.
Мый ом лий товатлыше,
мый ом лий ондалыше,
Ӱшан кумылетым ынем лий йомдарыше.

Мый лиям ты илышын
илыдыме курымжо,
Сар кукун мучаш марте
мурыдымо мурыжо.
Шкет пушеҥгын ÿмылжö мый лиям йÿд рÿдыштö,
Нигунам ом лий лачак тыйым ончык вÿдышö.

Ом титакле эртышым –
ом мужед лийшашым,
Ом öпкеле толшылан,
ом чамане кайышым.
Сар кукун чон тамыкше велын мыйын мурышко,
Омышкетше йÿд еда тудын семже пурыжо.

Шомак-влак пытышт…

Шомак-влак пытышт, кодо лач ончалтыш,
Тугае неле, но садак шыма.
Кидет вачем гыч шиждымын мунчалтыш
Да угыч шÿлык чонышко шыҥа.

Эрласе кечым шкетын вашлиям мый,
Нигö огеш пелеште: «Поро эр!».
Шÿмемын ик ужашшым наҥгает йодде тый,
Мемнан йÿк дечын лыплана садер.

Чеверын манын пелештен шым сеҥе,
Лач йÿштö кид ден тÿчынам омсам.
Эрласе кече, (вашкерак йÿд эрте),
Ойлем тылат у шÿлыш ден: «Салам!».

Сӧрвалышым тылзым…

Сöрвалышым тылзым, копажым шупшалын,
Сöрвалышым кечым, ончалын каваш.
Палем, койынам ончылнетше пеш жалын,
Но ыш лий садак нимомат пӧртылташ.

Мый ÿмыл гай коштым тайналт йÿдшö-кече,
Йолгорныш камвозын, толмет вученам.
Эрдене, кастене осал йÿштö дечын
Мый тыйым садак аралаш тыршенам.

Йолгорно пустаҥын, шÿкшудо нӧлталтын,
Тетла мый ом кошт тыште, тыйым кычал.
Ынде пиалем мыйынат лие шкемын
А тый ÿмылетым
коклан кеч ончал.

Пудырген ош тÿня

Пудырген ош тÿня,
Тÿжем чӱчалтыш савырныш ийыш.
Кычкыралын турня,
Чеверласыме мурыж ден сийлыш.

Пудырген ош тÿня,
Шинчавÿд ден камвозын шем мландыш.
Савырнен каена,
Чылт янда гае кодо ончалтыш.

Пудырген ош тÿня,
Чытен ыш керт коден кайыметым.
Курымеш мондена,
Ме она уж тетла тыш толметым.

Зоя Глушкова ямдылен.

Кидшер
Шонымашым ешараш