Биографий: Сергей Чавайн

Сергей Григорьевич Чавайн, тыгак Чавайн Кыргори Серге (1888 Шыжа 6 — 1937 11 Кылме), марий сылнымутлан негызым пыштыше, икымше марий почеламутым возышо, «Элнет» романын авторжо, марий калыкын ик эн йӧратыме да пагалыме писательже. Тудо шочмо йылме дене сылнымутан произведенийым эн первый возаш туҥалын, марий литературлан чапле негызым ыштен. Садлан илымыж годымак тудым марий сылнымутын пионерже да классикше манын пагален лӱмденыт.
1904 ийыште, Унчо кок классан школым тунемын пытарымеке, С. Чавайн Озаҥ оласе туныктышо-влакым ямдылыше семинарийыш пура. Тушто руш классик-влакын творчествышт дене лишкырак палыме лиеш, руш поэт-влакын возымыштым марлаш кусараш тӱҥалеш. Варажым шке гычат возаш кумылаҥеш. 1905 — «Ото» почеламутым воза. Ото — тиде икымше возымо марий почеламут. Тудым варажым шуко йылмышке кусарыме.
Семинарийым пытарымеке, 1908-1915 ийлаште Чавайн Сотнур волостьыш пурышо Пӧтъял, Руш-Шайра ялласе школлаште да Сотнур кок-классан школышто туныктен. Марий мланде деч ӧрдыжыштат туныктымо пашаште тырша, яра жапшым творчествылан ойыра. 1917 ий марте тудо 30 утла почеламутым, «Вувер» поэме-йомакым серен.
1915 — Чавайн Казахстаныш илаш кусна, Аральск кӱртньыгорно школышто туныкта. 1919 — Чавайн шочмо кундемышкыже пӧртылеш, «Йошкар кече» газетыште пашам ышта.
1920 ийлаште тудо журналист, редактор семын шуко пашам ышта. 30-шо ийлаште шуко ойлымашым, поэмым, пьесым воза. Нунын коклаште «Йыланда», «Мӱкш отар» (1928), «Акпатыр», «Элнет» произведенийже-влак кызытат кумдан чапланат. Шуко возымыжым вес йылмышке кусарыме.
1934 ийыште ССРУ сылнымутчо ушем йыжъеҥже лиеш, вес ийын «Акпатыр» пьесым сера. 1935-1937 «Элнет» романым воза, 1-ше ужашыже 1936 савыкталт лектеш.
С. Г. Чавайн йоча-влакланат ятыр возен. Нунын коклаште почеламут, ойлымаш, мыскара орлаҥге улыт. Марий книга савыктыш шуко гана посна сборник дене савыктен луктын. Одарланен кушшо пушеҥге гай мутсаска корныжо 1937 ийыште лугыч лийын. 1937 ийын 11 Кылмыште Чавайным репрессий почеш лӱен пуштыныт.

Кидшер
Шонымашым ешараш