Кугече — калыкын идалык пайремже. Марий калык Кече шотым эскерыме дене кучым (Кугу Кечым) ала-мыняр тӱжем ий ончымак эртараш тӱҥалын. Ты пайремым кечын йӱд дечын кужурак лияш тӱҥалме гутлаште палемдат. Ты жапыште Кече шке шокшыжым мландӱмбак чотрак колташ тӱҥалеш, пӱртӱс илыш утларак ылыжеш.
Кугечылан еҥ-влак ончылгочак ямдылалташ тӱҥалыт. Сурт-оралтым тӱрлӧ шӱкшак дечын эрыктат, тошто вургемым, атыла-влакым улан алмаштат. Пӧртыштӧ тувыраш ден пырдыжым мушкыт, шӱчым эрыктен, коҥгам чиялтат, вургемым мушкедат. Осыгечынже чыла чер-осалым яндар памаш вӱд дене мушкын колташлан мончаш пурат, ару тувыр-йолашым чият.
Эрдене озаватын ӱстембаке чыла чесым: мелна кышылым, киндым, эгерчым, туарам, тӱрлеман когыльым, чиялтыме чевер муным, шыл шӱрым, ӱян кӱмыжым, шке шолтымо пурам – поген ямдылымекыже, суртоза пӱтырымӧ шыште сортам пура леҥежыш да юмылукыш чӱкта. Кугече Юмылан, Кугече Юмын Авалан, Ош Кугу Юмылан, Мер Юмылан, Шочын Ава Юмылан, Мланде Ава Юмылан, Перке Ава Юмылан, Кугу Серлагышлан, Курык Кугызалан пелештен, Кугече пайрем лӱмеш тичмаш кинде-чесым йӧратен шогаш ӱжеш. 
Кугече Юмо деч шулыкым, перкем, серлагышым, еш пиалым, тазалыкым, пӱртӱс зиян, осал тушман деч аралтышым йодеш. Юмылукышто улшо чевер муным улан алмашта, а тоштыжым чыла туткар деч аралтыш манын оралте ӱмбач кудалта. Тылеч вара гына уло еш дене пайрем чесым авызлат.
Кугече пайрем кечын пошкудо да родо-влак дене ваш-ваш унала коштыт. Еҥ суртышко унала миен пурымеке, «Кугече Юмо йӧратен лийже» манын каласат. Озашт ваштарешышт «Кугече Юмо йӧратенак лийже» манын вашештат. Ӱстел коклаште шичме деч унаеҥ сукалтен шинчеш, суртоза киндым , эгерчым, туарам пурлыкта, пурагорка дене пурам йӱкта. Угыч пурагоркашке пурам тема да, тичмаш дене кынелтен пурам подылта.
Идалыкыште кажне кече чевер Кечын пӧрдмыж гай куштылго да мотор лийже манын, Кугече годым чевер муным пӧрдыктыл модыныт, унала толшо кажне еҥлан пӧлек шотеш чевер муным кучыктеныт.
Ты кечын самырыкшат, шоҥгыжат Кугече лӱҥгалтыш деке погынат да икте-весылан сай сугыньым пуэн лӱҥгалтат. Вес Кугече пайрем марте икте кече гай волгалтын. Тылзе гай нӧлталалтын, шӱдыр гай чолгыж илаш илыш пӱрымашым тыланат.
Вячеслав Мамаевын «Марий юмын йӱла да пайрем-влак» книгаж гыч.
asd