Марла тылзе лӱм-влак

Марий йылмыш руш йылме гыч толшо римла тылзе лÿмвлак марий тÿвыралан келшен огыт тол да мемнан йÿлала чылт койдымо улыт. Садлан нуным чын марий калыкле тылзе лÿмвлак дене алмашташ кÿлеш. Кызытсе марла возымаште тÿрлӧ пашалаште йӧршеш ойыртемалтше тÿрлӧ марий тылзе лÿмвлак чÿчкыдын вашлиялтыт. Садлан кӧра ик семын возымо сылнымут шырым лукман. Пуымо четлыкыште тÿрлӧ вариантвлакым пуртымо, да тыгак сылнымут йылмылан вариантым темлыме.

 

Тылзе / Месяц

 

Важвлак / Источники

 

Тылзе

 

Значение на русском

Марла календарь, 2002 История и культура марийского края, 8-9 класс Марийские народные приметы,

А.Е. Китиков

Русско-марийский разговор-ник, В.Н. Васильев Марийский для всех, Зорина, Крылова, Якимова Восточно-марийский словарь Паасонена Народные названия месяцев в марийском языке, И.С. Галкин Ончыко, 2006, №2,

Марий йылме дене Олимпиаде, Светлана Малинина

Январь Чатлама, Шорыкйол Шорыкйол У ий тылзе Шорыкйол У ий тылзе Кырлас У ий  тылзе Шорыкйол Кырлас Месяц стужи
Февраль Пургыж Пургыж Пургыж Пургыж Пургыж Пургыж Пургыж Пургыж Пургыж Месяц сугробов
Март Ӱярня Ӱярня Кылме, Шошо Ӱярня Шошо Кылме Шошо Ӱярня Ӱярня Месяц масленницы
Апрель Вÿдшор Вÿдшор Вÿдшор, Вÿдшуэ, Кайык толмо Вÿдшор Вÿдшор Вÿдшож Вÿдшор Вӱдшор Вÿдшор Месяц половодья
Май Шошо ага Ага Ага,  Саска пеледме, Мланде кошкымо Ага Ага Ага Ага Аҥа Ага Месяц полевых работ
Июнь Пеледыш Пеледыш Изи кырлась Пеледыш Терыс кышкыме,

Шудо солымо

Кÿсӧ Кеҥеж Пеледыш Пеледыш Месяц цветения
Июль Сÿрем Шырка Шырка  Кугу кырлась, Шурно кÿмö, Емыж кÿмö Сÿрем Уржа-сорла Чеҥла Шырка Шырка Шырка Месяц цветения колосьев
Август Сорла Тÿредме Саска

У шурно,

Спас,

Шыжага,

Уржа ÿдымо

Сорла Шӱльӧ тÿредме

Уржа ӱдымӧ

Угинде У шурно Тӱредме Тÿредме Месяц жатвы
Сентябрь Идым Идым Идым ,

Вÿд йÿкшымö,

Пакча емыж (пареҥге)

Идым Вÿд йÿкшымö

 

Вÿд йÿкшымö Шыже Идым Идым Месяц обработки урожая
Октябрь Шыжа Покро Сöса,

Кырпак,

Покро,

Чыве-агытан

Шыжа Лум вочмо Покро Кырпак Кылме Кырпак

 

Месяц первого снега
Ноябрь Кылме Велме Кÿсö,

Йÿштö,

Шорык-тага

Кылме Йÿштö

 

Сӧс Йÿштö Велме Кылме Месяц утренних морозов
Декабрь Теле Чатлама Шорыкйол,

Кугу шыл (имне)

Теле Шорыкйол

 

Изи кырлас Теле Чатлама Чатлама Месяц трескучих морозов

Кидшер
Шонымашым ешараш