Вӱд модмо кече — тошто марий пайрем

Марий йӱлаште вӱд эреак юзо, шнуй вийже пале. Вӱд илышым аралыше, пойдарыше да эрыктен шогышо кугу ӱнар. Православий йӱла 19 Шорыкйол крещений пайремым паремла гын, марий йӱла дене тиде кече — вӱд модмо кечылан шотлалтеш. 

Кугезына-влак чылажат вӱд гыч лийын, манын шонынет. Нуно кавасе вӱд аван помышешыже мланде шарын кушкын кертмыжлан инаненыт. Тидын шотышто оҥай шинчымашым мланде кузе лийме нерген каласкалыше миф гыч пален налаш лиеш. Эн ондак, ойла марий миф, мланде лийме деч ончыч тӱняште лач вӱд гына лийын. Юмо, мландым ышташ манын, сур лудылан вӱд пундаш гыч йошкыным чӱҥгал лукташ шӱда. Вӱд Аван помышешыже тиде йошкын кумдан шарла.

Тыге мланде лиеш. 18-19 январьыште вӱд путырак виян лиеш. Тиде жапыште вӱд ава кугу куатым налеш. Тудын ӱнарже кугемме нерген калык ожнысек пален. Тыгай татыште памаш але эҥер, ер гыч налме вӱд эн яндар, кугу ӱнаран, тошто осалым эрыктен кертеш шулык виян. Тиде кечын марий калык вӱд ава, Кече ава лӱмеш тауштен пелешта. Тиде кечын кум таве, але кум памаш гыч вӱдым налыт, тиде вӱд шнуй виян, тудо кужу жап аралалтеш. Неле йӧсӧ пагыт годым тиде вӱдым подылыныт, чоным кандареныт, киндым пыштыме, мелнам кӱэштме годым тиде вӱдым пыштеныт. Черланыме годым вӱд налме кечын кодымо вӱд дене черым куштылемдыныт.

Тӱня почылтмо годсек, айдеме илыш ылыжме семын илаш шочшо-влак шке илышыштым тӱрлӧ теҥыз, эҥер, ер, пӱя дене кылденыт. Кеч-могай чонанжат вӱд деч посна илен огеш сеҥе. Эҥер, ер-влакым кугезына-влак айдеме семынак илышылан шотленыт. Марий миф сынан преданий-влак гыч пале: кундемыштына йоген кайыше эҥер-влак ожно пуйто изак-шоляк гай келшен иленыт, а ер-влак гын вер гыч верыш кугу ӱшкыж кӱтӱ семын, имне але ойыртемалтше еҥ гай койын куснен каен кертыныт.

Вӱд калыкнам осал чер деч арала, айдемым таза кап-кыланым ышташ полша, чоным паремда. Тидланак верчын эрдене-эр, таве гыч вӱдым налме годым, ме Вӱд авалан тау мутым ойлена, яндар вӱдшӧ дене чурийым мушкына.

Вӱд родо-тукым кылым, еш илышым пеҥгыдемдаш полша. Садланак верчын оръеҥ сӱан эрлашыжым, икымше гана таве дек мийымыже годым, Вӱд авалан марлан толмышт, эреат-касат вӱдлан кошташ шонымашышт нерген шижтарат, тудын деч аралтышым йодын, пӧлек шотеш икмыняр шерым кудалтат. Вӱдым кошталтмеке, оръеҥ вате, осал деч аралалташ манын, эрвел, касвел, кечывалвел ден йӱдвелышке вӱдым кышкалеш, шӱргыжым шӱалта. Тыге ыштымеке, вӱд ава у шешкыжым ӧрдыж еҥлан шотлымым чарна, тудым яндар тамле вӱд дене куандараш тӱҥалеш.
Вӱд шинчавочмо, йылме пурлмо дечын утарен кертеш. Самырык кайыквусылан, вольыклан, рвезе калыклан еҥын осал шинчаже вочмо деч вара, вӱдым шыжыктен, осалжым мушкын колташ лиеш. Ва кӧргӧ кумылжо дене самырык илышлан осалым сеҥаш вийым пуа. Садланак кӱсотыш пуртымо вольык ӱмбаке ужар шаге воктене яндар вӱдым ужар лӱс вошт шыжыктена да пурлык вольыкнам Юмо ончылан сӧрвалена.

Вӱд моткоч чот поян, но тидын годым вӱд озан поянлыкшылан кӧранаш сай огыл. Вӱд ава деч тиде поянлыкым шке кумыл дене пуаш жапын-жапын йодын кумалат гын, тудо йодмым шуктен сеҥа, калыклан ситыше пӧлекым ышта. Тидланак верчын колызо-влак шошым кол кучаш тӱҥалме деч ончыч Вӱд ава лӱмеш пучымышым шолтат, колым кучымеке — тудым колшӱр дене сийлат.

Вӱд моткоч чот поян, но тидын годым вӱд озан поянлыкшылан кӧранаш сай огыл. Вӱд ава деч тиде поянлыкым шке кумыл дене пуаш жапын-жапын йодын кумалат гын, тудо йодмым шуктен сеҥа, калыклан ситыше пӧлекым ышта. Тидланак верчын колызо-влак шошым кол кучаш тӱҥалме деч ончыч Вӱд ава лӱмеш пучымышым шолтат, колым кучымеке — тудым колшӱр дене сийлат.

Вӱд ава арулыкым пеш йӧрата. Йӱшаш, кочкаш шолтышаш, мушшаш вӱднам ме эскерен, арун кучышаш улына. Ненче лавыра, йошкын, ир шинчал вӱд, вольык амырчык, мланде йымач лукмо кӱртньӧ, шинчал, шӱй але тулен лукмо тул-вӱд да яндар огыл тӱтыра дене вӱд аванам амыртыме деч эреак эскерыман. Шошым кугезына-влак вӱд яндарештше манын, кугезына-влак влак лӱмеш пучымышым шолтен кумалыныт. Памашым, тавам эреак арулыкышто кученыт.

Палыдыме вӱдшинча, памаш гыч вӱдым йӱмӧ годым Юмым, вӱдавам пелештен подылман. Вӱдшинча, памаш, эҥер але ер гыч лап лийын вигак йӱаш шотлан огеш тол. Вӱдым иктаж-мо дене кошталын подылман. Тидын годым вӱдын тамже нерген удам ойлаш лӱдыкшӧ. Удам ойлышо-влакын капыштышт, кап-кылыштышт йӧра, чӱнча-влак лектыт, кокша шочын шинчеш.

Вӱд ончылно айдеме эреак парымыште ила. Шочмо кундемна эре сылне, пеледше лийже манын шонена гын, тӱжем дене шоргыктен лекше памаш-шамычнам, шочмо-кушмо кундемнам сӧрастарыше шергакан Юл, Элнет, Какшан, Немда да моло эҥер-влакым, шуко шӱдӧ ер ден пӱя-шамычнам кошкымо, амыргыме деч арален шогышаш улына. Тыгай суапле пашанам ужын, вӱд ава 77 тӱрлӧ колжым, 77 тӱрлӧ янлыкшым, 77 тӱрлӧ кайыкшым кумыл дене ситышым пуэн шогаш, йӱшаш вӱднам осал чер деч аралаш, кушкыллан жапыштыже леве йӱрым колташ тӱҥалеш. Икманаш, вӱд модмо кече дене. 19 январьыште эртаралтеш. Тиде кечын марий йӱла почеш, кум таве але кум памаш гыч волаш ида мондо, тиде кечын налме вӱд юзо, шнуй виян.

Материалым Марий Википедий гыч кучылтмо.