Йылмым, сылнымутым да эртыкым шанчын шымлыше «Знак Почёта» орденан В. М. Васильев лӱмеш марий институтлан таче 85 ий темеш.
Историйыш ончалына гын, 1930 ийыште институтым Научно шымлыме институт семын почыныт, а тачысе кечылан тудо МарНИИЯЛИ маналтеш, Йошкар-Оласе Красноармейский урем, 44 № пӧртыштӧ верланен. Тунам кум пӧлка пашам ышташ тӱҥалын, а нунышт тӱрлӧ секцийлан шелалтыныт: статистике, ял ден чодыра озанлык, промышленность, чоҥымаш, шинчымаш да шанче шотышто да т.м. Институтын икымше вуйлатышыже Владимир Алексеевич Мухин лийын.
1937 ийыште институтым МарНИИСК-ш савыреныт. Чаманен каласаш логалеш, Кугу Ачамланде сар жапыште институт пашам ыштен огыл, шымлыше-влак шочмо элым тушман деч араленыт.
1981 ийыште ты тӧнеж «Знак Почёта» орден дене суапландаралтын. 1983 ий гыч икымше марий шымлызе, этнограф Валериан Михайлович Васильевын лӱмжым пуэныт.
Тачысе кечылан МарНИИЯЛИ-ште шым пӧлка – йылме, литератур, историй, археологий, этнологий, энциклопедий, социологий – пашам ышта. Чапле библиотеке лу тӱжем книгам да тыгак ятыр шымлызын кидвозышыштым (рукопись) арала. Шанче паша дек шӱман студент-влак чӱчкыдын ты библиотекыш коштыт. Южышт институтыштак пашам ышташ кодыт.
МарНИИЯЛИ-н пашаеҥже-влакым уло кумылын 85 ияш лӱмгечышт дене саламлена. Шанче да шинчымаш аланыште у да келге шымлымаш паша-влакым тыланена.
