Марий тӱвыра: «Кугечылан у тувыр» фестивальым кажне ийын эртараш палемдыме

Организатор-влакын ойлымышт почеш, тыгай мероприятийым кажне ийын эртараш да йӱла пайремыш савыраш шонат.

Кугече кечын Йошкар-Олаште «Кугечылан у тувыр» национальный костюм фестиваль икымше гана эртен. 

Тиде пайремым Марий тӱр рӱдер ден Марий юмыйӱла ушемын Йошкар-Оласе общиныже организоватленыт. Чынжымак, чылажат пайрем семынак эртыш. Ончыч погынышо-влак Кугече юмылан пелештыме йӱлам шуктышт. Пайрем чесым погыман ӱстел ончык шогалын, марий онаеҥ-влак Вячеслав Актуганов ден Юрий Тушнурцев пелештышт. Погынышо-шамычат, вуйым савен, кумал шогышт. Палемден кодыман: але марте Йошкар-Олаште тыгай кумалтыш лийын огыл.

А вара Марий тӱр фестиваль почылтын. Тӱҥ организаторжо, лӱмлӧ марий тӱрызӧ Ираида Степанова, мутым налын: «Таче тыште шке кид дене ыштыме марий вургемым профессионал модель огыл, а тыглай марий ӱдырамаш ден пӧръеҥ-влак ончыкташ тӱҥалыт». Ойлымыжо семынак, ик мастар почеш весын ыштыме пашаштым марий шӱлышан вургемым чияш кумылаҥше тыглай еҥ-влак ончыктышт. Ончыч «Энсай» салонын пашаеҥже-влакын ыштыме модельыштым ужаш лийын. Тиде салоным Ираида Сепанован эргыже Александр вуйлата. Шкежат ынде куд ий наре машина полшымо дене тӱрла. Но орнамент радамжым аважынымак кучылтеш. Ончыч солыкым, салфеткым тӱрлен гын, кызыт тугай мотор тувыр-влакым ышта, мастарлыкшылан ӧраш гына кодеш! Республик деч ӧрдыжтӧ илыше марий-влакын йодмышт почеш ансамбльыштлан тичмаш комплект-влакым ыштен. Сочиште эртыше телымсе олимпиадыш кайыше спортсмен-влаклан йодмышт почеш кроссовкышкышт марий тамгам келыштарен пуэн. Эсогыл шке жапыштыже Россий Президент Дмитрий Медведевын республикыш толмыж годым пӧлеклышашлык марий тувырымат тудынымак ойырен налыныт улмаш. Мом тыште ойлет, аважынак эргыже.

Ираида Александровна шкежат пайремлан пеш моторын тӱрлымӧ да сылнетштарыме ош тӱсан тувыр-шовырым чиен ыле. Тудым онченат, тӱрлаш тӱҥалмет шуэш. Каласен кодыман, тиде мастар кидан ӱдырамаш ик еҥым веле огыл тӱрлымӧ пашалан кумылаҥден. Мутлан, фестивальыш Оршанке районысо Чирки ял гыч кидмастар клубын участникше-влак толыныт ыле. Ончыч тудын еҥже-влак крючок дене веле пидыныт. Кызыт ынде шкеныштын тӱрызышт улыт. Шке жапыштыже йодмышт почеш нуным лачшымак Ираида Степанова марла тӱрлаш туныкташ миен коштын. Ынде нуно туныктышыштлан таушташ да тӱрлымӧ вургемыштым ончыкташ лӱмын толыныт.

«Энсай» салонын костюмжо-влак дене пырля тыгак Медведево, Звенигово, Кужэҥер районла, Йошкар-Ола гыч гыч толшо мастар-влакынат пашаштым ужын кертме. Ӱдырамаш, пӧрьеҥ, икшыве-влаклан ыштыме посна вургем ончыкталтын. Теве Кужэҥер районысо Визым ял гыч Ираида Пирогова марий шымакшым ышташ кумылаҥын. «Вуем коршташ тӱҥалеш да шымакшем чием, вигак чыла йӧсӧ пыта. Ынде тыглай кечын чиен кошташ йӧршӧ шымакшым ыштынем», — калык ончыко лекмыж годым каласыш кидмастар. Визым велже гыч мастар-влак шукын улыт. Нунат шке вургемыштым, койышыштым ончыкташ лӱмын тӱшкан толыныт ыле.

«Марий вургемым тӱрлышӧ кажне мастарлан вуйым саваш лиеш», — каласыш, вургем ончыктымо ужаш мучашлалтмеке, Ираида Степанова. Южо мастарже шке ыштыш-кучышыжым лӱмын Кугече амал денак ямдылен. Марий йӱла почеш ты пайремлан у тувырым чийыман. Участник-влак чыланжак огыл тошто марий семын тӱрлат, гладь, ырес, моло йӧнлан эҥертыше-шамычат улыт, но кеч- могай тӱржат жапым, мастарлыкым да кумылым йодеш.

Материалым возымо годым сай увер пурыш: тиде фестивальым республикын национальный тӱвыражым вияҥдыме дене кылдалтше кугыжаныш программыш пуртеныт. Организатор-влакын ойлымышт почеш, тыгай мероприятийым кажне ийын эртараш да йӱла пайремыш савыраш шонат.

Акрет годсек марий Кугече годым «Ташлама» йӱмашым эртарат да «Кугече лӱҥгалтыш» дене лӱҥгалтат. Ты пайремыштат тыгак лие. Лӱҥгалтышыжым сийгудын залышкыжак сылнештарен вераҥденыт ыле. Кажныже тушко шинчын лӱҥгалтен кертын. Икшыве-шамычланат йокрок лийын огыл. Нунылан посна программым эртареныт. А вара чылан кажныжын кондымо пайрем чес дене пойдарыме ӱстелтӧр йыр шинчыныт…

«Марий Эл» газет.
С.Носова.
М.Скобелевын фотожо.

Кидшер
Шонымашым ешараш