Турбекыште — Марий тӱвыра кече

«Кугарня» газетлан 25 ий темме вашеш 16-18 июньышто «Шийгорно» программе дене Пошкырт кундемышке миен коштна. Эше вес амал лийын: 18 июньышто Дӧртыльӧ районысо Турбек ялыште Марий тӱвыра кече эртен. Тушко мемнам Марий Эл гыч толшо уна семын ӱжыныт.
Кугорныш музыкант-влак Сергей Пчёлкин ден Вениамин Николаев, мурызо Татьяна Умурбаева ден Провой вел «Кужмара кундем» ансамбль да мый тарванышна. Кумылна сай, куаныше улына, чевер кечыланат йывыртенна. 
Озаҥ велке савырнымына годым кенета чодыра гыч шордо лекте, корнынам пӱчкын шыман кудал вончыш. Тиде могай пале лие? Каласашат ӧрат. Шордо пуйто ок кудал, а южышто лыжга кайык семын шулдыржым лупша. Очыни, мемнам тыге кумылаҥден ужаташ Пӱртӱс-Ава кӱштен.
Пошкырт мландыш куштылгын миен шуна, палемдыме верлаште концертым ончыктышна. Теве вучымо 18 июнь лишеме. Дӧртыльӧ районысо Турбек ялышке пурена, тыште калык лыҥ-лыҥ. Эн ондак чумыр калык тӱҥ уремын тӱҥалтышыштыже погынен. Ты кечын Кугу Отечественный сарын участникше-влак лӱмеш Шарнымаш стелым почыныт. Вара ялысе калык да чыла уна-влак Ош Виче воктенсе мотор аланыш воленыт.
Пайремым торжественно почмо деч вара кугу концерт тӱҥале. Тушто шке усталыкыштым тӱрлӧ кундем гыч толшо ансамбль-влак ончыктеныт.
«Турбек лӱман марий ялым шукынжо огытат пале. Садлан тудын моторлыкшым ончыкташ, марий шӱлышыжым нӧлташ да арален толаш манын тыршаш тӱҥална. Мемнан ялже мо дене уда? Молан мемнан дене уна-влакым вашлияш огыл? Петырен шинчыктыме йӱштӧ клубышто 15 январьыште погынымашым эртарышна, кутырен келшымек, пашалан пижна. Ялыште 53 сурт уло, 191 еҥ ила, пайремлан 78 тӱжемат 600 теҥге оксам погеныт. Шукынжо «Победа» племзаводышто пашам ыштат, тудым Рифхат Самилович Гильфанов вуйлата. Ты поро еҥын надырже пайремланат моткоч кугу лийын», — палемдыш организатор, чолга марий ӱдырамаш Нина Адылшина.
Нина Культаевнан тыршымыжлан кӧра пуйто ял пеледалтын. Петырыме клуб угыч почылтын. Шкежак кӱварым чиялтен, пырдыжым, потолокым ачалыктен, у гайым ыштен шындыктен. Ынде клубышто «Ший памаш” ансамбль шочын, пайремыштат шке усталыкшым ончыктыш. Нина Адылшинан чолгалыкшым, ура шӱм-чонан улмыжым мыят вигак ужын шуктышым. Тудо Турбек ялын шешкыже, ешыж дене Дӧртыльыштӧ ила. Тышке ондак ача-ава дек шешке семын коштын гын, ынде, кевытым почмеке, ялышке чӱчкыдынрак толын кая. Тиде пайремлан ямдылалтме сомылым эреак виктарен шоген. Калыкым поген, аракам йӱмым чарнаш кӱлмӧ нерген ойлен. Южыштым эмлаш колтен, чын корныш шогалтен моштен. Суртышто аракам шолтышо-влак ваштареш лийын. Рейдым эртареныт, кӧ пашашке ок лек, мӧҥгыштӧ йӱын кия, тугай-влаклан эскерыше комиссийым ыштен. Самырык-влак дене кылым куча, эреак сай пашалан кумылаҥден шога. Пайремлан ямдылалтме паша арам лийын огыл. Урем ару, сурт-влак чаткан койын шинчат. Пайремыште пӧлек дене куд сурт палемдалтын. Кум уреман ялым меат ончал савырнышна.
Теве пайрем алан. Икте-весе дене пуйто чыланат палыме улыт. Моторын гына сӧрастарыме имне тарантас кудал эрта, уна-влакым кондыштара. Марий Эл гыч толшо уна улмынам пален налмек, йырна шукын чумыргышт. Моло участник семын «Шийгорно» командына изирак концертым ончыктыш. «Кужмара кундем» ансамбль сӱан мурым рашкалтарен мурыш, чиемышт дене кумылым савырыш. Пошкырт вел ӱдырым, мурызо Татьяна Умурбаевам, лишыл еҥ семын шокшын вашлийыч. Морко район Тыгыде Морко клубым вуйлатыше Вениамин Николаев ден «Марий Эл» кугыжаныш куштышо да мурышо ансамбльын оркестржым вуйлатыше Сергей Пчёлкин гармонь дене ваш шогалын шокталтышт, чылан манме гаяк кандырам кушташ лектыч. Сергей Пчёлкин тыгодымак «Шокто, гармонь» фестивальын участникше лие, тудо тӱҥ призым — икымше верым – сеҥен нале.
Пайремыш толшо чыла гаяк уна-влаклан «Кугарня» газетнам кучыктышна. Шукынжо тудым куанен лудыт, «Шийгорно» нерген палена маньыч.
Ялыште кечыгут пайрем гӱжлен, Российысе ятыр ола гыч ты марий пайремым ончаш толшо-влакат лийыныт. Ялыште ик родыштат уке, южышт марла огытат пале, уверым колмек, ужын каяш тышке толыныт. Кастене у шӱлышым налше клубышто концертнам ончыктышна. Моктанен ойлымо семын огыл, а кугешнен каласем: тыште мемнам моткоч шокшын вашлийыч, пырля чон дене каналтен, вий-куатым нальыч. Эр марте уремыште гармонистна-влакын шоктымышт почеш мурен-куштышт. Мылам клубышко марий тувырым чиен толшо акай-изай-влак коклаште ӱдыр-влак моткоч келшышт. Пайрем годым самырык-шамыч шке вел чиемым чиен, уремыштат тыге коштыт.
Нина Культаевнан поро пашажым меат аклена, сайын вашлийын, порын ужатен колтымыжлан кугу таум каласена.



Татьяна Пчёлкина, авторын фотожо-влак.

Кидшер
Шонымашым ешараш